Έφυγε ο Ντάισελμπλουμ και ομολογεί αυτό που όλοι λέγανε !!! Ότι όλα έγιναν για τις τράπεζες και τους ξένους επενδυτες....

του Θάνου Καμήλαλη απο το thepressproject

O Ντάισελμπλουμ περνάει μία κρίση… ειλικρίνειας. Το πρώτο «χτύπημα» ήρθε στις αρχές Νοεμβρίου όταν ο ολλανδός πολιτικός παραδέχτηκε ότι:

«Είχαμε τραπεζική κρίση, δημοσιονομική κρίση και χρησιμοποιήσαμε πολλά από τα χρήματα του φορολογούμενου, με λάθος τρόπο κατά τη γνώμη μου, για να σώσουμε τις τράπεζες. Ο κόσμος που επέκρινε τα πρώτα χρόνια λέγοντας πως όλα έγιναν για τις τράπεζες έχει κάποιο δίκιο»

Πριν λίγες μέρες ο Ντάισελμπλουμ επανήλθε, με νέα ομολογία:

«Τα πρώτα χρόνια έγιναν λάθη και στα πρώτα προγράμματα αυτοσχεδιάσαμε. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίσαμε τις τράπεζες ήταν δαπανηρός και μη αποτελεσματικός. Είναι αλήθεια ότι στόχος ήταν να σωθούν οι επενδυτές εκτός Ελλάδας»

Φυσικά, δεν πρόκειται για κάποια αποκάλυψη, ωστόσο η επικύρωση της άποψης ότι «όλα έγιναν για τις τράπεζες», από έναν άνθρωπο που πρωταγωνίστησε σε πολλά από τα «κρίσιμα Eurogroups» έχει μία ιδιαίτερη σημασία. Αρχικά, προκαλεί εντύπωση το πόσο διαφορετική είναι η ανάγνωση της κρίσης από έναν πολιτικό χωρίς ουσιαστικά πλέον κορυφαίο αξίωμα, σε σχέση με όσα υποστηρίζει το ίδιο πρόσωπο ενόσω βρίσκεται στο επίκεντρο της. Δεν έχει περάσει και μεγάλο διάστημα άλλωστε, από τότε που ο Ντάισελμπλουμ εξαπέλυε αήθεις επιθέσεις συνολικά στον ευρωπαϊκό Νότο, αντιγράφοντας και αναπτύσσοντας επιχειρήματα επιπέδου Θεόδωρου Πάγκαλου: «Οι χώρες του Νότου έφαγαν τα λεφτά σε ποτά και γυναίκες» είχε δηλώσει τον περασμένο Μάρτιο.

Τι αποδεικνύουν οι παραδοχές Ντάισελμπλουμ; Τίποτα, αλλά και πολλά μαζί. Η αλήθεια είναι ότι δεν περιμέναμε τις εξομολογήσεις του ολλανδού πολιτικού για να μάθουμε τι έχει συμβεί την περίοδο της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Άλλωστε ανάλογες ομολογίες αποτυχίας είναι συνηθισμένες τα τελευταία χρόνια, κυρίως από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που ζήτησε «συγγνώμη» για το λάθος συντελεστή του πρώτου μνημονίου που οδήγησε στην έκρηξη της ύφεσης. Αναλυτές έχουν καταγράψει λεπτομερώς το πώς το πρώτο μνημόνιο οδήγησε στη σωτηρία των ξένων τραπεζών (κυρίως της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ολλανδίας). Οι αντιπρόσωποι των χωρών της Ευρωζώνης στο ΔΝΤ, στην κρίσιμη συνεδρίαση του ΔΝΤ, υποσχέθηκαν ότι οι τράπεζες τους δεν θα απομακρυνθούν από την Ελλάδα, κατευνάζοντας έτσι τον σκεπτικισμό χωρών όπως της Αυστραλίας, του Καναδά, της Ρωσίας, της Κίνας, της Αργεντινής, της Ελβετίας και της Βραζιλίας. Όπως είχαν τονίσει, σύμφωνα με τα πρακτικά:

• Γερμανός εκπρόσωπος: «Μπορώ να διαβεβαιώσω ότι οι γερμανικές τράπεζες θέλουν να διατηρήσουν μία συγκεκριμένη έκθεση στις ελληνικές τράπεζες, που σημαίνει ότι δεν θα πουλήσουν ελληνικά ομόλογα και θα κρατήσουν πιστωτικές γραμμές με την Ελλάδα»
• Γάλλος εκπρόσωπος: «Είχαμε συνάντηση νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα μεταξύ των μεγαλύτερων γαλλικών τραπεζών και της υπουργού, κυρίας Λαγκάρντ. Θα ήθελα να παραθέσω την κοινή δήλωση στο τέλος της συνάντησης, που λέει ότι οι γαλλικές τράπεζες δεσμεύονται να κρατήσουν την έκθεση τους στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του προγράμματος. [..] Οπότε είναι ξεκάθαρο ότι οι γαλλικές τράπεζες, που είναι οι πιο εκτεθειμένες τράπεζες στην Ελλάδα, θα κάνουν τη δουλειά τους».
• Ολλανδός εκπρόσωπος: «Οι ολλανδικές τράπεζες, σε συνεργασία με τον υπουργό Οικονομικών, έχουν συζητήσει και έχουν δημόσια ανακοινώσει ότι θα έχουν ρόλο στην υποστήριξη των ελληνικών τραπεζών και της ελληνικής κυβέρνησης».

Πολύ γρήγορα φάνηκε ότι έλεγαν ψέματα. Στην αρχή του ελληνικού δράματος, η έκθεση των γαλλικών τραπεζών σε ελληνικό κρατικό χρέος έφθανε τότε στα 60 δισεκατομμύρια ευρώ και των γερμανικών στα 35 δισεκατομμύρια. Με το τέλος του πρώτου μνημονίου, η κατάσταση ήταν πολυ'διαφορετική.



Σύμφωνα επίσης με έγγραφο που είχε αναδείξει στην Ελλάδα το TPP, τα υψηλόβαθμα στελέχη τους Διεθνού Νομισματικού Ταμείου γνώριζαν πριν εγκρίνουν το πρώτο «πακέτο διάσωσης» ότι, ακόμα κι αν εφαρμοστούν όλες οι «μεταρρυθμίσεις», υπήρχε μεγάλος κίνδυνος το πρόγραμμα να αποτύχει. Τη σχετική προειδοποίηση έστειλε ο καθ' ύλην αρμόδιος, επικεφαλής ανάλυσης του Ταμείου, Ολιβιέ Μπλανσάρντ μέσω εμπιστευτικής επιστολής στον τότε επικεφαλής του ελληνικού προγράμματος, Πολ Τόμσεν, στις 4 Μαϊου του 2010, μία μέρα πριν το ΔΝΤ συνεδριάσει και εγκρίνει τελικά το πρώτο μνημόνιο.

Όλα αυτά αποσιωπήθηκαν για να εξυπηρετηθούν πολιτικές σκοπιμότητες και ισχυρά συμφέροντα. Ο Ντάισελμπλουμ αλλά και άλλοι υποστηρίζουν ότι λόγω πίεσης χρόνου, «αυτοσχεδίασαν», προσπαθώντας να ανταπεξέλθουν στις πρωτόγνωρες συνθήκες κρίσης. Είναι όμως λίγο απίθανο όλα τα «λάθη» των δανειστών σε όσα επέβαλλαν στις ελληνικές κυβερνήσεις να... έτυχε να εξυπηρετούν τους λίγους, έναντι των πολλών. Επίσης, ο ρόλος των μνημονίων ήταν διπλός: Η απεμπλοκή των «επενδυτών» από τη μία και η νέα εμπλοκή τους, μέσω των διμερών δανείων με την Ελλάδα, των ομολόγων που μπορούσαν να εκδώσουν με μηδενικό ή και αρνητικό επιτόκιο αλλά και των ευκαιριών για τους «επενδυτές» τους να πάρουν κομμάτι από τη δημόσια περιουσία της χώρας. Παραμένει άγνωστό το ακριβές ποσό που κέρδισαν οι κυβερνήσεις των ισχυρότερων της Ευρωζώνης από την ελληνική κρίση, ωστόσο το νούμερο φαίνεται να είναι δυσθεώρητο. Σύμφωνα, για παράδειγμα με υπολογισμούς του γερμανικού ινστιτούτου Λάιμπνιτζ , η Γερμανία εξοικονόμησε πάνω από 100 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό της την περίοδο 2010-2015, ήτοι, κάτι παραπάνω από 3% του ΑΕΠ της.

Πριν όμως αναφωνήσει κανείς ειρωνικά ότι «πέσαμε από τα σύννεφα», ίσως θα πρέπει να αναλογιστεί το πόσο περιθωριακές ήταν αυτές οι απόψεις την πρώτη περίοδο της κρίσης. Τότε που θεωρούταν σχεδόν «συνωμοσιολογία» να ισχυρίζεται κάποιος ότι «όλα γίνονται για να σωθούν οι τράπεζες, και μάλιστα οι ξένες», ή ακόμα και η επιβεβαιωμένη πλέον καταγγελία ότι «το 95% των δανείων πηγαίνει πίσω στους δανειστές». Τότε, που κυριαρχούσε η άποψη Παπανδρέου ότι πρόκειται για ένα «δυσάρεστο φάρμακο», ή τα ΜΜΕ παραληρούσαν υποστηρίζοντας ότι αν δεν πάρουμε την επόμενη δόση, «δεν θα πληρωθούν οι συντάξεις». Γρήγορα βέβαια, μάθαμε και το γιατί συνέβαινε αυτό το όργιο παραπληροφόρησης. Το τρίγωνο της διαπλοκής μεταξύ κομμάτων, τραπεζών και ΜΜΕ είχε στηθεί χρόνια πριν και είχε έρθει η ώρα να «βγάλει τα λεφτά του».

Όταν το πρώτο μνημόνιο, όπως ήταν προδιαγεγραμμένο, απέτυχε, ακολούθησαν απλώς δύο επόμενα (κι ένα «τέταρτο», ίσως χωρίς χρηματοδότηση, την περίοδο 2019-2022). Η υπεράσπιση των μνημονιακών πολιτικών «για το καλό της χώρας» σταδιακά μετατράπηκε σε ιδεοληψία και άρνηση της πραγματικότητας. Όταν το πρόγραμμα αποδείχτηκε πως «δεν έβγαινε» και το φάρμακο τελικά ήταν δηλητήριο, επιχειρήθηκε ξανά η μετάθεση των ευθυνών στους πολίτες. Πρόκειται για το πολύ γνωστό επιχείρημα του «μαύρου προβάτου», όπως αποκαλούταν η Ελλάδα (η ελληνική κοινωνία κατ’ επέκταση) και συνοδευόταν από την απορία «πώς γίνεται να βγήκαν όλες οι χώρες από το μνημόνιο και η Ελλάδα όχι;». 

Την ίδια στιγμή που «έγκυροι» αναλυτές απέδιδαν τα δεινά της ελληνικής κοινωνίας είτε στην «ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς, είτε ακόμα στο ότι «η Ελλάδα δεν έχει περάσει διαφωτισμό», στις τράπεζες συνέβαινε ένα ακόμα έγκλημα. Πρόσφατα το Ελεγκτικό Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκάλυψε σε έρευνά του ότι το ΤΧΣ διοχέτευσε στις ελληνικές τράπεζες 45,4 δισ. ευρώ. Από αυτά, λόγω λάθος χειρισμών των τραπεζών, το Δημόσιο μπορεί να πάρει πίσω μόνο τα 5,7 δισ. ευρώ.

Λίγο αργότερα, η ιδεοληψία έγινε φανατισμός, που αντικατοπτρίστηκε στη γνωστή φράση «Γερά Γερούν» ή και στο «Μέρκελ τράβα την πρίζα». Τώρα που ο «Γερά Γερούν» συντάσσεται με την ανάγνωση των γεγονότων των πολιτικών του αντιπάλων, τι έχουν να πουν όσοι από την αρχή της κρίσης παπαγάλισαν τα πιο ψευδή και πολλές φορές χυδαία επιχειρήματα υπέρ των πολιτικών λιτότητας; Και τι έχουν να πουν όσοι αρχικά κατήγγειλαν αυτές τις πολιτικες, λίγο πριν καταλήξουν οι πιο πιστοί και χρήσιμοι υπερασπιστές στους; Όπως αναμενόταν, τίποτα. Η κυβέρνηση και η μεγαλύτερη μερίδα της αντιπολίτευσης σιωπούν εκκωφαντικά μπροστά σε αυτές τις παραδοχές. Μπορεί να ρίχνουν με ευκολία τις ευθύνες η μία στην άλλη πλευρά, αλλά όταν πρόκειται για το «ταμπού» των ευθυνών τραπεζών και «εταίρων», όσοι έχουν επιλέξει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τον «μονόδρομο» της λιτότητας κοιτούν προκλητικά το ταβάνι.

Έχουν σημασία όλα αυτά σήμερα; Φυσικά και ναι. Πρώτον, η ανάγνωση και αναγνώριση της ιστορίας, πόσο μάλλον πολύ πρόσφατων γεγονότων, έχει ιδιαίτερη σημασία, ώστε τα ίδια λάθη να μην επαναλαμβάνονται, οδηγώντας στη φάρσα. Δεύτερο, αυτή η επανάληψη των λαθών, τραγική φάρσα, συνεχίζεται.

Έχει αλλάξει το «μείγμα πολιτικής», επτά χρόνια μετά το ξεκίνημα της μνημονιακής καταστροφής; Φυσικά και όχι. Ούτε πρόκειται, με βάση τα σημερινά δεδομένα. Τη Δευτέρα, ξεκίνησε η συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής για τον προϋπολογισμό του 2018. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι αυτός είναι ο «τελευταίος μνημονιακός προϋπολογισμός». «Μέχρι τον επόμενο» θα έπρεπε να συμπληρώσουμε. Το κατά (και) τον Ντάισελμπλουμ λάθος, δηλαδή η μεταφορά των βαρών στους φορολογούμενους για την εξυπηρέτηση των μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων, επαναλαμβάνεται για ακόμα μία φορά: Στην τελευταία αναθεώρηση του μνημονίου (επίσης, μέχρι την επόμενη) η ελληνική κυβέρνηση επαναλαμβάνει τη δέσμευση της στα εξοντωτικά πλεονάσματα του 3,5% μέχρι το 2022, που θα μειωθούν στο ύψος περίπου του 2% μέχρι το 2060. Η Ελλάδα συνεχίζει να (νομίζει ότι) «καταπολεμά» τη λιτότητα με περισσότερη λιτότητα, να εφαρμόζει ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων που θα έκανε τη Μάργκαρετ Θάτσερ να κοκκινίζει από ζήλια, να αποτελεί το πειραματόζωο της Ευρωζώνης.

Παράλληλα, συνεχίζεται και η εξυπηρέτηση κάθε λογής συμφερόντων, που έχουν βάλει στόχο τα «κόκκινα δάνεια». Στο τρίτο μνημόνιο, πέντε χρόνια μετά τον «αυτοσχεδιασμό» του πρώτου, οι δανειστές επέβαλλαν στην Ελλάδα το άνοιγμα της δευτερογενούς αγοράς μη εξυπηρετούμενων δανείων, δηλαδή την πώληση «κόκκινων» δανείων σε funds, κερδοσκοπικούς οργανισμούς που επωφελούνται από τις τραπεζικές κρίσεις που ξεσπούν ανά τον κόσμο. Μετά τις ΗΠΑ και την «φούσκα» των ακινήτων, την Ισπανία των μαζικών εξώσεων και άλλες, μικρότερου βεληνεκούς περιπτώσεις, όπως η Ιρλανδία, έχει έρθει πλέον η σειρά της Ελλάδας.

Εκτός από τεράστιας κοινωνικής σημασίας, το ζήτημα των «κόκκινων δανείων υπερχρεωμένων νοικοκυριών είναι και η καλύτερη απόδειξη για το ποιον συνεχίζουν εξυπηρετούν αυτές οι πολιτικές. Δανειστές, τράπεζες και κυβέρνηση είχαν δύο επιλογές: Η πρώτη, ήταν να αναγνωρίσουν το κοινωνικό πρόβλημα που προκάλεσε η λιτότητα, να διαγράψουν χρέη (η Σεισάχθεια ήταν κάποτε στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ) ή, έστω, να δώσουν τη δυνατότητα στους δανειολήπτες να εξαγοράσουν τα δάνεια τους από τις τράπεζες, πληρώνοντας ένα μικρό μέρος. Η δεύτερη, να εξυπηρετήσουν τους κερδοσκόπους, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες θα πωλούν δάνεια σε χαμηλότερη τιμή. Επέλεξαν το δεύτερο, χρησιμοποιώντας το ευτελές επιχείρημα του «στρατηγικού κακοπληρωτή». Κι αυτή η επιλογή, είναι η καλύτερη απόδειξη για το ποιους εξυπηρετεί η ασκούμενη πολιτική, είτε με δεξιό είτε με «αριστερό» μανδύα. 

Μία ακόμα απόδειξη, που αφορά συγκεκριμένα την πολιτική της Ευρωζώνης, είναι η συμπεριφορά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας απέναντι στην Ελλάδα. Εκτός από το κλείσιμο των ελληνικών τραπεζών, λίγες μέρες πριν το δημοψήφισμα, η ίδια η «ανεξάρτητη» ΕΚΤ συμπεριφέρεται στη χώρα ως κερδοσκοπικός οργανισμός. Σύμφωνα με τον ίδιο τον πρόεδρο της, Μάριο Ντράγκι, η ΕΚΤ έχει αποκομίσει κέρδη 7,8 δισ. ευρώ από την αγορά των ελληνικών ομολόγων στο πρώτο μνημόνιο, κέρδη που αρνείται να επιστρέψει στην Ελλάδα, παραβαίνοντας την δέσμευσή της προς τις ελληνικές κυβερνήσεις.

Δεν πρόκειται λοιπόν περί λάθους, ούτε περί πρόχειρου αυτοσχεδιασμού, ούτε περί άσκοπης αναπόλησης του παρελθόντος. Κι όσο η ιστορία που πλέον αναγιγνώσκει κάπως πιο σωστά ο Ντάισελμπλουμ επαναλαμβάνεται, τόσο τα αποτελέσματα, για όσους υποφέρουν από αυτήν, θα είναι τα ίδια. Σαν κακόγουστη φάρσα.

Είμαστε καλοί ή κακοί από τη φύση μας;

Είναι ένα ερώτημα που επανειλημμένα έχει απασχολήσει την ανθρωπότητα. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, οι φιλόσοφοι προβληματίζονται  για το αν η φύση μας είναι κατά βάση καλή αλλά διαφθείρεται από την κοινωνία, ή είναι κακή αλλά διατηρείται  υπό έλεγχο από την κοινωνία. Η επιστήμη της ψυχολογίας έχει βρει κάποια νέα στοιχεία που μπορούν να βοηθήσουν αυτή την συζήτηση.

Ένας τρόπος για να διερευνήσουμε  τα βασικά χαρακτηριστικά μας είναι να μελετήσουμε τα μωρά. Το μυαλό των μωρών μπορεί να μας δώσει μια καλή εικόνα για την ανθρώπινη φύση. Τα μωρά έχουν ελάχιστη επιρροή από το κοινωνικό περιβάλλον, δεν έχουν φίλους, δεν έχουν πάει ποτέ στο σχολείο και δεν έχουν διαβάσει βιβλία. Δεν μπορούν να ελέγξουν ούτε  το σώμα τους τους, πόσο μάλλον τα λόγια τους.

Το μόνο πρόβλημα είναι η μη δυνατότητα ομιλίας που καθιστά δύσκολο να μάθουμε τις απόψεις τους. Όμως δεν χρειάζεται απαραίτητα να μιλήσουν για να αποκαλύψουν τις σκέψεις τους. Τα μωρά ενδιαφέρονται για πράγματα που θέλουν ή θα ήθελαν, και  έχουν την τάση να κοιτάζουν περισσότερο τα πράγματα που τα εκπλήσσουν. Πειράματα που πραγματοποιήθηκαν στο Πανεπιστήμιο του Yale χρησιμοποίησαν αυτή την τάση των μωρών για να κατανοήσουν τις σκέψεις τους. Τα αποτελέσματά έδειξαν ότι ακόμη και τα μωρά  έχουν αίσθηση του σωστού και του λάθους, και, επιπλέον, επιλέγουν ενστικτωδώς το καλό αντί του κακού.

Πώς κατάφεραν οι ερευνητές να φτάσουν σ’ αυτά τα συμπεράσματα; Τα μωρά έχουν μικρό  εύρος προσοχής, οπότε το πείραμα είχε μικρότερη διάρκεια και ήταν πολύ πιο διασκεδαστικό σε σχέση με τα συνήθη πειράματα ψυχολογίας. Ήταν ουσιαστικά ένα είδος κουκλοθέατρου. Η σκηνή ήταν ένας καταπράσινος λόφος, και οι κούκλες ήταν σχήματα που είχαν στικς για  μάτια. Η μία κούκλα ήταν ένα τρίγωνο, η άλλη τετράγωνο και μία ακόμα κύκλος, όλες με φωτεινά χρώματα. Η ιστορία ήταν σαν ένα σύντομο παιχνίδι, καθώς ένα από τα σχήματα προσπαθούσε να αναρριχηθεί στο λόφο, δεν τα κατάφερνε και γυρνούσε πάλι πίσω. Στη συνέχεια τα άλλα δύο σχήματα συμμετείχαν στην ιστορία με τον εξής τρόπο: Το ένα σχήμα προσπαθούσε να βοηθήσει τον ορειβάτη να ανέβει στο λόφο σπρώχνοντας από πίσω, και  το άλλο σχήμα εμπόδιζε τον ορειβάτη σπρώχνοντας, από την επάνω μεριά, προς τα πίσω .

Αυτό που ήταν καταπληκτικό και διαπιστώθηκε στο πείραμα, ήταν ότι όλα τα μωρά κατάφεραν να ερμηνεύσουν τα γεγονότα στην ιστορία. Οι μαριονέτες ήταν απλά σχήματα, δεν έκαναν ανθρώπινους ήχους και δεν εκδήλωναν ανθρώπινα συναισθήματα. Απλώς κινούνταν. Όμως τα μωρά μπορούσαν να ερμηνεύσουν τις ενέργειες των σχημάτων ως σκόπιμες  και αποκαλυπτικές των χαρακτήρων τους.

Αυτό που συνέβη στη συνέχεια εξηγεί ακόμα περισσότερα για την ανθρώπινη φύση. Μετά την παράσταση του κουκλοθέατρου, δόθηκε η δυνατότητα στα μωρά να προσεγγίσουν είτε στο σχήμα που βοηθούσε το σχήμα-ορειβάτης, είτε στο σχήμα που τον παρεμπόδιζε Αποδείχθηκε ότι ήταν πολύ πιο πιθανό να προσεγγίσουν το σχήμα που βοηθούσε τον ορειβάτη. Η εξήγηση είναι ότι τα μωρά διάβασαν σωστά τα γεγονότα της παράστασης όσον αφορά τα κίνητρα και τις ενέργειες των σχημάτων, και επέλεξαν να προσεγγίσουν το “καλό” σχήμα.

Οι ερευνητές συνέχισαν την ιστορία του κουκλοθέατρου για να επιβεβαιώσουν τα αποτελέσματα. Τα μωρά είδαν μια δεύτερη σκηνή στην οποία το σχήμα-ορειβάτης επέλεγε να κινηθεί προς την κατεύθυνση που ήταν είτε το σχήμα που βοηθούσε είτε το σχήμα που παρεμπόδιζε. Ο χρόνος που κοιτούσαν τα μωρά κάθε μία από τις δύο σκηνές, αποκάλυπτε τι σκεφτόταν. Όταν ο ορειβάτης πήγαινε προς το “κακό” σχήμα,  τα μωρά κοιτούσαν πολύ περισσότερο χρόνο. Αυτό είναι λογικό, εφόσον τα μωρά παραξενεύονταν όταν ο ορειβάτης πλησίαζε το “κακό” σχήμα. Αν πλησίαζε το “καλό” σχήμα, αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα ένα αίσιο τέλος, και προφανώς ήταν αυτό που ανάμεναν τα μωρά ότι θα συμβεί.

Έτσι φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι τα μωρά, όχι μόνο ερμήνευαν την κίνηση των σχημάτων με βάση τις ενέργειες τους, αλλά και ότι επέλεγαν να βοηθήσουν το “καλό” σχήμα. Αυτό δεν δίνει απάντηση στον προβληματισμό σχετικά με την ανθρώπινη φύση. Όμως  δείχνει τουλάχιστον ότι είναι στη φύση του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου μας, η ικανότητα να κατανοούμε τον κόσμο σε σχέση με τα κίνητρα και τις ενέργειες, και ότι ως βασικό ένστικτο προτιμάμε τις καλές προθέσεις σε σχέση με τις κακόβουλες. Αυτά είναι τα θεμέλια πάνω στα οποία διαμορφώνεται η ηθική των ενηλίκων.

_____

 Tom Stafford, Λέκτορας Ψυχολογίας και Γνωσιακής Επιστήμης στο Τμήμα Ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Sheffield, και αρθρογράφος του BBC.

by Αντικλείδι , http://antikleidi.com

Ανοιχτή επιστολή στο καλύτερο βιογραφικό της χώρας από τον συμμαθητή του κο Ιωάννη Ιωαννίδη.

Αγαπητέ κύριε Μητσοτάκη, αγαπητέ Κυριάκο, ως παλιός συμμαθητής και ασήμαντος απλός πολίτης θέλω δημόσια να σας δώσω συγχαρητήρια και για την εκλογή στην ηγεσία της ΝΔ και γιατί πληροφορήθηκα ότι έχετε το καλύτερο βιογραφικό της χώρας. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, δεν ανήκω σε κανένα κόμμα. Ίσως είμαι στενόμυαλος, αλλά φοβάμαι ότι όλα τα κόμματα βλάπτουν τη Συρία το ίδιο, όπως έγραφε και ο Καβάφης πολύ πριν η Ελλάδα γίνει Συρία.

Το ότι διαθέτετε ένα από τα καλύτερα βιογραφικά της χώρας έγινε αρχικά αντιληπτό στο πανελλήνιο σε προεκλογική συνέντευξή σας σε δημοφιλή τηλεπερσόνα. Ως κακομοίρης επιστήμονας πρέπει να αναγνωρίσω πως πλέον οι πιο πιστευτές πηγές επιστημονικών πληροφοριών είναι πρωτίστως οι τηλεπερσόνες και έπονται σε απόσταση αναπνοής τα παραθρησκευτικά και κοσμικά μέντιουμ. Μετά από αυτή την βιογραφική αποκάλυψη, επικρατήσατε απέναντι σε τρεις τιτάνες του δεξιού πνεύματος. Τώρα ηγείστε ενός κόμματος που, επειδή τιμά την αριστεία και εστιάζει στην παιδεία, έχει εξαποστείλει ως ευρωβουλευτή για να εκπολιτίσει την υπόλοιπη Ευρώπη σε θέματα πολιτισμού και παιδείας τον γίγαντα ποδοσφαιριστή Ζαγοράκη. Τρέμω να αναφέρω τα ονόματα δεκάδων άλλων φωστήρων του κόμματος που έχουν εξαθλιώσει σεμνά και ταπεινά την Ελλάδα επί έτη πολλά. Για να είστε αρχηγός πλέον όλων αυτών, πρέπει να διαθέτετε όχι απλώς ένα από τα καλύτερα, αλλά το καλύτερο βιογραφικό της χώρας – και πάλι λίγο είναι ίσως για να τα βγάλετε πέρα.

Δεν αστειεύομαι- ή, ορθότερα, δεν αστειεύομαι μόνο. Γνωρίζω ότι έχετε σπουδάσει σε εξαιρετικά πανεπιστήμια. Τα ίδια προσόντα (άριστα σε πτυχίο και μεταπτυχιακά σε εξαιρετικά πανεπιστήμια) έχει και μια κοπέλα που προσλάβαμε πέρυσι σαν βοηθό γραμματέα της γραμματέως σε ένα τμήμα που διευθύνω στο Στάνφορντ. Δεν κάνω αυτή τη σύγκριση για να τη μειώσω, η κοπέλα είναι ικανότατη και πανέξυπνη. Απλώς δεν ξεκινάνε όλα τα παιδιά την καριέρα τους από διευθυντής τραπεζικού ομίλου και πάνω.

Γνωρίζετε βέβαια ότι από ακαδημαϊκή άποψη υπάρχουν πάνω από 200 χιλιάδες Έλληνες με μεγαλύτερη απήχηση από εσάς στην επιστημονική βιβλιογραφία, κυρίως νεότεροι, και πολλοί από αυτούς άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι σε πράγματα άσχετα με την επιστήμη τους. Γνωρίζετε επίσης ότι από επαγγελματική άποψη υπάρχουν ακόμα περισσότεροι Έλληνες με άριστες περγαμηνές και μεγαλύτερη εργασιακή εμπειρία από εσάς που όμως είναι άνεργοι ή απελπιστικά χαμηλόμισθοι. Απλώς εσείς τα καταφέρατε και πήγατε μπροστά, και εύγε. Αυτοί ακόμα δυστυχώς ψάχνονται – ελπίζοντας να μη χρειαστεί να ψάχνουν και σκουπιδοντενεκέδες. Σας παρακαλώ, όσο ψηλά κι αν φτάσει το άστρο σας, μην ξεχάσετε όλους αυτούς τους αποτυχημένους που ίσως τελικά θα έπρεπε να έχουν καλύτερη τύχη, αν υπήρχε στοιχειώδης ισοπολιτεία και αξιοκρατία.

Άκουσα την ομιλία στην κοινουβουλευτική ομάδα του κόμματός σας. Γενικά τα είπατε πολύ ωραία, είστε ικανός ρήτορας. Στρωτός λόγος και αρκετά λογικά ή έστω λογικοφανή επιχειρήματα. Ειδικά όταν είπατε ότι τιμάτε την αριστεία, κόντεψα να λιποθυμήσω απ’ τη χαρά μου. Όμως γρήγορα συνήλθα, ενθυμούμενος ότι οι κομματικοί σας σύντροφοι κατέχουν εξίσου πολλά από τα πανελλήνια ρεκόρ αναξιοκρατίας και μετριοκρατίας όσο και οι κομματικοί σας αντίπαλοι – με βάση την προσωπική μου εμπειρία από τον ελληνικό πανεπιστημιακό χώρο. Επίσης σας χειροκροτήσανε μεν οι από κάτω, αλλά αυτοί οι καλοί καγαθοί άνθρωποι στα έδρανα δεν μου φάνηκαν και πολύ χαρούμενοι με τη ζωή τους. Πολλές κατεβασμένες φάτσες και πολλή βλεφαρόπτωση με κροκοδειλίσιο βλέμμα διαπίστωσα. Πολλοί βήχανε, και δεν έφταιγε μόνο η χειμερινή έξαρση ιώσεων για τα συγκοπτικά βηχαλάκια.

Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση είναι, όταν είπατε ότι η πολιτική δημιούργησε το πρόβλημα και η πολιτική θα το λύσει.

Δεν ξέρω τι ακριβώς εννοείτε. Το μεγάλο πρόβλημα της Ελλάδας είναι ένα: ότι διέθετε και συνεχίζει να διαθέτει τέλειους πολιτικούς. Απλώς δε διαθέτει τίποτε άλλο. Οι πολιτικοί της είναι τόσο τέλειοι και καταλαμβάνουν τόσο χώρο στο κοινωνικό γίγνεσθαι που δεν αφήνουν τίποτε άλλο να ανθίσει. Αν ο τέλειος πολιτικός ορίζεται ως αυτός που μπορεί να πείθει, ο λαός μας παράγει αστείρευτα ταλέντα. Τετριμμένα γνωστό παράδειγμα: χαρισματικός ασύλληπτος ιδεοληπτικός καταστρέφει με εντατικούς ρυθμούς την Ελλάδα επί επτά μήνες, καταπατά ασύστολα όλα όσα είχε υποσχεθεί, δίνει ρεσιτάλ διαχειριστικής ανικανότητας. Έστω κι έναν Έλληνα (πέρα από τα ξαδελφάκια του) να έπειθε να τον ξαναψηφίσει, θα του έβγαζα το καπέλο για μεγαλοφυία στην τέχνη της πειθούς. Κι όμως έπεισε κάπου 2 εκατομμύρια και ξαναεκλέχτηκε πρωθυπουργός. Η απατεωνιά μαγικά μεταμορφώνεται σε χάρισμα.

Άλλο λαμπρό παράδειγμα: αρρενωπό μοντέλο που λανσάρει κομμώσεις γουλί, παρδαλά πουκάμισα και σακάκια με κόκκινη ρίγα πείθει εκατομμύρια Έλληνες και ακόμα περισσότερους ξένους ότι είναι διαπρεπής οικονομολόγος, χωρίς να έχει δημοσιεύσει ποτέ έστω και μια επιστημονική δημοσίευση σε ένα από τα 30 καλύτερα περιοδικά οικονομικών επιστημών. Τον αναφέρω γιατί αυτός ήταν ο προηγούμενος κάτοχος του τίτλου του καλύτερου βιογραφικού της χώρας στα τοπικά καλλιστεία μετριότητας.

Θέλετε κι άλλα παραδείγματα; Δημοσιογράφος που χρειάζεται διερμηνέα για να συνεννοηθεί με αγγλόφωνους επενδυτές ηγείται απτόητος κόμματος που πείθει εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες ότι εκπροσωπεί την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Άλλη αρχηγός κόμματος, συνταξιούχος από τα σαράντα κάτι, πείθει εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες ότι στοχεύει στην παραγωγική ανάπτυξη. Άλλος καλός κύριος πείθει εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες ότι ο Στάλιν ζει. Άλλοι πείθουν τόσους ή και περισσότερους για ακόμα πιο απίθανα πράγματα.

Σίγουρα έχουμε τέλειους πολιτικούς, να το χωνέψουμε αυτό. Μπορούμε όμως να έχουμε και τίποτε άλλο; Υπάρχει κάποια πιθανότητα να αφήσουμε ανθρώπους που ξέρουν το αντικείμενό τους και που δεν έχουν καμία διάθεση, κανένα ταλέντο, καμία κλίση για την πολιτική, το συνδικαλισμό, την κομματική συμμετοχή, τις επιτροπές και τα γραφεία των κομματαρχών, να κάνουν τη δουλειά τους και να προσφέρουν το έργο τους; Υπάρχει περιθώριο για κάποιο έργο, δημιουργία, ποιότητα, καινοτομία εκτός από την πολιτική στη χώρα; Κάτι αντίστοιχο είχα ρωτήσει παλιότερα και τον κ. Τσίπρα σε ένα κείμενό μου και απάντησε σαφέστατα με τις πράξεις του: Όχι. Κάτι τέτοια δυσοίωνα ερωτήματα εξακολουθώ να θέτω, ο απαισιόδοξος. Και εκεί πάνω έρχεστε κι εσείς, κύριε Μητσοτάκη, με το καλύτερο βιογραφικό της χώρας. Κάποιες φορές που σας ακούω, λέω, «Κοίτα, λες αυτός να είναι αληθινός αξιοκράτης επιτέλους, απίστευτο!» Αλλά έπειτα ακούγεται το κοφτό βηχαλάκι, κοιτάω ποιοι σας συντροφεύουν ολόγυρα, και θυμάμαι πάλι περί τίνος πρόκειται.

Αγαπητέ κύριε Μητσοτάκη, αγαπητέ Κυριάκο, εύχομαι καλή επιτυχία, και σε εσάς και σε όλους τους ταλαντούχους Έλληνες πολιτικούς όλων των κομματικών χώρων. Είστε τόσο τέλειοι που, με τις αρχές του υγιούς ανταγωνισμού που πρεσβεύετε και όπως προβλέπει η θεωρία επιβίωσης του καταλληλότερου, έχετε επιτυχημένα εκδιώξει σχεδόν όλους τους υπόλοιπους πολίτες από τη χώρα κυριολεκτικά ή ψυχικά. Να μην ανησυχείτε καθόλου, δεν πρόκειται για γενοκτονία, μια μικρή εθνοκάθαρση είναι μόνο, όπως θα έλεγε και ο αιώνιος φοιτητής υπουργός παιδείας. Κοιτάξτε να μας διαιωνίσετε εσείς οι πολιτικοί τουλάχιστον, μιας κι εμείς οι Έλληνες σβήνουμε. Η Ελλάδα είναι πανέμορφη χώρα, να την χαίρεστε και να τη νέμεστε, την κερδίσατε με το σπαθί σας, με τα καλύτερα βιογραφικά σας. Είμαι βέβαιος ότι μαζί με εσάς, θα βρούνε δουλειές και οι τηλεπερσόνες, τα παραθρησκευτικά και κοσμικά μέντιουμ, και οι υπάλληλοι τηλεφωνικών κέντρων Siemens για πολιτική διαφήμιση. Ίσως αρκούν αυτά τα μοντέρνα επαγγέλματα για τη χώρα.

Ελπίζω τελικά να σταθείτε συνεπής στις αξίες σας, όποιες κι αν είναι αυτές. Δεν ξέρω όμως αν μπορείτε. Τι να πω, προσπαθήστε. Για παράδειγμα, με βάση το αξιακό σας σύστημα, στις ΗΠΑ μια επιχείρηση που χρωστάει τεράστια ποσά και βλάπτει κραυγαλέα το δημόσιο συμφέρον, δεν αλλάζει απλώς κτίριο headquarters για να πληρώνει λιγότερο ενοίκιο. Κανονικά, θα πρέπει να κηρυχθεί χρεοκοπημένη και οι ηγέτες της να οδηγηθούν σε δίκη και πιθανότατα στη φυλακή. Με βάση αυτές τις αξίες, ένα κόμμα που χρωστάει πάνω από 100 εκατομμύρια Ευρώ θα έπρεπε να κηρύξει χρεοκοπία και οι ηγέτες του να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη. Δεν ξέρω αν το συνειδητοποιήσατε καλά ακόμα, αλλά είστε πλέον ο ηγέτης αυτού ακριβώς του κόμματος.

Ποιός ειναι ο Ιωάννης Ιωαννίδης 

O Ιωάννης Π.Α. Ιωαννίδης κατέχει την έδρα C.F. Rehnborg πρόληψης νοσημάτων στο πανεπιστήμιο Stanford όπου είναι τακτικός καθηγητής παθολογίας, έρευνας και πολιτικής υγείας και στατιστικής. Έχει διατελέσει επίσης καθηγητής στα πανεπιστήμια Harvard, Tufts, Imperial College και Ιωαννίνων και είναι τακτικό μέλος της European Academy of Sciences and Arts. 

Έχει τιμηθεί με επίτιμους τίλους και ανώτατες διακρίσεις από πολλά πανεπιστήμια και ερευνητικούς οργανισμούς. Τα βιβλία του (Τοκάτα για την κόρη με το καμένο πρόσωπο [Κέδρος 2012], Παραλλαγές πάνω στην τέχνη της φυγής και ένα απονενοημένο ριτσερκάρ [Κέδρος 2014]) βρεθηκαν στις βραχείες λίστες του Αναγνώστη για τα καλύτερα βραβεία της χρονιάς και το τελευταίο του βιβλίο (Tractatus για την έκτη φήμη [Κέδρος 2016]) δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2016. Όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα του χαίρεται να διδάσκεται από νέους ανθρώπους όλων των ηλικιών και να του θυμίζουν ότι δεν ξέρει σχεδόν τίποτα.

ΠΗΓΗ: huffingtonpost.gr

Ιατρικά Συνέδρια: Η Σιωπή των Γιατρων

Χρήστος Ντέλλος 

Διευθυντής Καρδιολογικού τμήμητος

Τζανείου νοσοκομείου Πειραιά

Χρόνο με το χρόνο, η φωνή των γιατρών χάνεται στα ιατρικά συνέδρια, καθώς μετατρέπονται σε παθητικούς, σιωπηλούς ακροατές των «ειδικών» και των «opinion leaders». Αυτό σε μια εποχή που δέχονται έτσι και αλλιώς, έναν καταιγισμό από πληροφορίες από ιατρικά περιοδικά, από το διαδίκτυο, αλλά και από πλήθος εντύπων και επισκέψεων αντιπροσώπων της ιατρικής βιομηχανίας. Και όμως, ο κύριος σκοπός των συνεδρίων θα έπρεπε να ήταν η ζωντανή, ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων και εμπειρίας, με την ενεργό συμμετοχή όλων των γιατρών. Αυτό θα βοηθούσε στην αξιοποίηση του τεράστιου όγκου των ιατρικών πληροφοριών και της νέας τεχνολογίας, που μαζί με την προσωπική εμπειρία του κάθε γιατρού θα οδηγούσε σε πραγματική γνώση. Αυτή η παγκόσμια μετάλλαξη των ιατρικών συνεδρίων, τις τελευταίες δεκαετίες, από εργαστήρια επιστημονικής γνώσης, σε χώρους εντατικής πλύσης εγκεφάλου,  είναι κατά τη γνώμη μου η μεγαλύτερη απειλή σήμερα για την υγεία. Και αυτό, γιατί αποτελεί την πηγή της νοσογόνου ιατρικής, της χειραγώγησης και αλλοτρίωσης των γιατρών, της διαφθοράς και της έκρηξης των δαπανών. Η ριζική αλλαγή του τρόπου διοργάνωσης και λειτουργίας των συνεδρίων, σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο, πρέπει να γίνει προτεραιότητα για τους άμεσα υπεύθυνους για την παρούσα κατάσταση: την ιατρική ελίτ, την ιατρική βιομηχανία και το κράτος. Όμως, και εμείς, ο κάθε γιατρός χωριστά και όλοι μαζί, πρέπει να αναλάβουμε τις μεγάλες ευθύνες μας. Τα συνέδρια βλάπτουν σοβαρά την ιατρική μας σκέψη και συνείδηση.

Τα Μεγάλα Διεθνή Συνέδρια 

Είμαστε σε ένα μεγάλο, διεθνές ιατρικό συνέδριο. Δέκα, είκοσι ή και τριάντα χιλιάδες γιατροί έχουν έρθει από όλο τον κόσμο. Δέκα, είκοσι, τριάντα αίθουσες λειτουργούν ταυτόχρονα. Σε μια κατάμεστη αίθουσα γίνεται μια τυπική συνεδρίαση, με το γνωστό στυλ. Η φωνή του ομιλητή, μονότονη και άχρωμη, σβήνει και σβήνει, καθώς διαβάζει μαζί με το ακροατήριο τις διαφάνειες με τους πίνακες και τα διαγράμματα. Φτάνει στα συμπεράσματα, που συνήθως προτείνουν μια νέα φαρμακευτική ή επεμβατική θεραπεία, ή μια νέα διαγνωστική τεχνική. Το ακροατήριο χειροκροτεί χλιαρά και ο πρόεδρος λέει το τυπικό «ευχαριστούμε για την εξαιρετική παρουσίαση» και στρέφεται στο ακροατήριο: «υπάρχει χρόνος για μια μόνο σύντομη ερώτηση και μια σύντομη απάντηση». Ή ακόμα χειρότερα: «δεν υπάρχει χρόνος για συζήτηση, προχωρούμε στην επόμενη παρουσίαση». Ή και ακόμα χειρότερα, ο πρόεδρος λέει, «η παρουσίαση είναι ανοιχτή προς συζήτηση» και ψάχνει υπομονετικά με το βλέμμα για υψωμένα χέρια. Κανείς! Νεκρική σιγή, παγωμένα πρόσωπα, ακόμα και αν το θέμα ήταν πολύ σημαντικό, όπως οι νέες οδηγίες (guidelines). Οι συνεδριάσεις στις οποίες μετά από μια μεστή ομιλία θα γίνει μια γόνιμη και ουσιαστική συζήτηση είναι λίγες και κάθε χρόνο γίνονται λιγότερες. Σκοπός των συνεδρίων δεν είναι οι γιατροί που τα παρακολουθούν να σκέφτονται και να συμμετέχουν, αλλά φεύγοντας να έχουν πάρει τα προδιαγεγραμμένα «take home messages».

Το πλήθος των συνέδρων πλημμυρίζει τους μεγάλους διαδρόμους καθώς ψάχνουν διασχίζοντας μεγάλες αποστάσεις τις αίθουσες που τους ενδιαφέρουν, θυμίζοντας το απρόσωπο, βουβό πλήθος στο μετρό, που αλλάζει βιαστικά γραμμές, μόνο που αυτό το πλήθος είναι πιο καλοντυμένο, με γραβάτες, κουστούμια και ωραία συνολάκια. Οι περισσότεροι θα καταλήξουν στους τεράστιους εκθεσιακούς χώρους της ιατρικής βιομηχανίας και θα  ξεχυθούν στις πάμφωτες εκθέσεις των φαρμακευτικών προϊόντων, των ιατρικών επεμβατικών συσκευών και των διαγνωστικών μηχανημάτων, που σε πολυτέλεια και λάμψη μπορούν να συγκριθούν μόνο με εκθέσεις ακριβών αυτοκινήτων ή αίθουσες καζίνο του Las Vegas. Κάθε περίπτερο έχει το δικό του στυλ, δημιουργώντας μια μικρή όαση για τον παραζαλισμένο από το jet lag του ταξιδιού και το χαοτικό περιβάλλον του συνεδρίου γιατρό. Εδώ θα μπορέσει να ξεκουραστεί, θα του προσφέρουν αναψυκτικό και κάποιο σνακ και θα τον καλέσουν για μια ευχάριστη ενημέρωση από χαμογελαστούς, νέους και νέες, όμορφους και όμορφες αντιπροσώπους. Αν θέλει, μετά από ένα σύντομο φροντιστήριο, ατομικό ή ομαδικό, για το θέμα που ενδιαφέρει την εταιρεία, θα συμμετάσχει σε ένα μικρό διαγώνισμα με δωράκια. Όλοι κερδίζουν, ακόμα και αυτοί που δε θα βρουν τις «σωστές» για την εταιρεία απαντήσεις. Ο «εξεταστής» θα τους δείξει ευγενικά  τις σωστές απαντήσεις και θα τις διορθώσουνε μαζί. Άλλωστε όλοι μαθαίνουμε από τα λάθη μας… Αυτός ο εύκολος και ανταποδοτικός τρόπος παρακολούθησης του συνεδρίου είναι εκείνος που θα ακολουθήσουν οι περισσότεροι σύνεδροι, πριν περιηγηθούν στα αξιοθέατα της πόλης. Ότι συζητείται στις 10, 20 ή 30 καταθλιπτικές αίθουσες, που έτσι κι αλλιώς δε μπορείς να τις παρακολουθείς ταυτόχρονα, στο εξηγούν και το μαθαίνεις στην έκθεση, απλά, εύκολα, ευχάριστα. Απαραίτητος εξοπλισμός… μια μεγάλη τσάντα, που θα μπουν από δωρεάν έντυπα και βιβλία, μέχρι ομπρέλες και αρκουδάκια. Το πείραμα με τα εξαρτημένα αντανακλαστικά μάθησης του Παυλώφ σε μαζική εφαρμογή, όχι σε σκύλους, αλλά σε γιατρούς. 

Η εκπαιδευτική όμως συνεισφορά της βιομηχανίας δεν περιορίζεται μόνο στον εκθεσιακό χώρο. Οι εταιρείες διοργανώνουν και τα λεγόμενα δορυφορικά συμπόσια. Αυτά γίνονται τις καλύτερες από άποψη μαζικής συμμετοχής ώρες του συνεδρίου και σκοπό έχουν την προβολή των νέων προϊόντων. Οι ομιλητές δεν είναι υπάλληλοι των εταιρειών, όπως θα περίμενε κάποιος έξω από τον ιατρικό χώρο. Είναι συνήθως μεγάλα ονόματα της ιατρικής ελίτ, οι λεγόμενοι «opinion leaders» ή «καθοδηγητές γνώμης», που αμείβονται κατά πράξη και περίπτωση για κάθε τέτοια παρουσίαση. Αυτό είναι νόμιμο, (το ηθικό δεν ενδιαφέρει), αρκεί να δηλωθεί, και συχνά βλέπεις τον πρόεδρο κάποιων guidelines να είναι και πρόεδρος ή ομιλητής στο δορυφορικό για την προώθηση του αντίστοιχου προϊόντος, που αυτά συστήνουν. Οι τόσο σημαντικοί μάλιστα καθοδηγητές γνώμης, που εννοείται συμμετέχουν δραστήρια σε όλο το πρόγραμμα του συνεδρίου, συνήθως καθηγητές μεγάλων πανεπιστημίων, κύριοι ερευνητές μεγάλων πολυκεντρικών μελετών, πρόεδροι κατευθυντήριων οδηγιών (guidelines), λέγονται «key opinion leaders», καθοδηγητές κλειδιά δηλαδή, που θα ξεκλειδώσουν εύκολα με το κύρος και την πείρα τους, τον εγκέφαλο των εύπιστων συνέδρων για να περάσουν τα «μηνύματα» που πρέπει.1 Εδώ η συνεδρίαση θυμίζει διδακτική παράσταση. Οι ομιλητές είναι εγκάρδιοι, έχουν μεταδοτικότητα, μιλούν αργά και κατανοητά, δείχνοντας εύπεπτες διαφάνειες που έχει επιμεληθεί η εταιρεία. Έχουν υπομονή και είναι ανοιχτοί σε συζήτηση και διευκρινήσεις. Το ακροατήριο ανταποκρίνεται με την ανάλογη ευγένεια και διακριτικότητα, υποβάλλοντας λίγες ανώδυνες ερωτήσεις. Από την πρώτη μέχρι την τελευταία παρουσίαση το θέμα συγκλείνει σιγά, σιγά στον τελικό στόχο. Στη δικαίωση και προβολή του νέου φαρμάκου, τεχνικής ή συσκευής. Μετά ακολουθεί γεύμα, ευγενική προσφορά της εταιρείας, εντός ή εκτός συνεδρίου. Αυτό θα βοηθήσει στην αφομοίωση των γνώσεων και απόψεων που μεταλαμπάδευσαν οι καθοδηγητές γνώμης στο ιατρικό ακροατήριο. Τελικά, εκτός από τον έρωτα και η μάθηση περνάει από το στομάχι. 

Γενικά οι εταιρείες φροντίζουν για τα πάντα στο συνέδριο. Έχουν πληρώσει την εγγραφή, το ξενοδοχείο και τα αεροπορικά εισιτήρια του γιατρού, που αν τα πλήρωνε μόνος του θα ξόδευε δυο νοσοκομειακούς μισθούς. Έχουν φροντίσει για τις μετακινήσεις του, την ξενάγηση και τις βραδινές του εξόδους, τον έχουν εφοδιάσει με τσάντες, περιλαίμια, γραφική ύλη και ενημερωτικό υλικό, όλα με εμφανή τα ονόματα των εταιρειών και των προϊόντων τους, έτσι που ο σύνεδρος να μοιάζει με κινούμενο διαφημιστικό χώρο. Είναι δίπλα του, φύλακας άγγελος σε ότι του συμβεί εντός ή εκτός συνεδρίου. Ο μόνος χώρος που δεν επεμβαίνουν εμφανώς οι εταιρείες είναι οι αίθουσες των αναρτημένων ανακοινώσεων ή posters. Εδώ αναρτώνται εκατοντάδες, συνήθως ξαναζεσταμένες και πολυταξιδεμένες μικρές εργασίες, που σκοπό έχουν τη δόξα των κλινικών από τις οποίες προέρχονται και την ενίσχυση του βιογραφικού των αγχωμένων νέων γιατρών, που τις κουβαλούν στον ώμο μέσα σε κυλίνδρους, σαν μπαζούκας για μια μόνο απελπισμένη ρίψη. Μερικές φορές  βέβαια είναι προϊόν σημαντικής δουλειάς, αλλά ελάχιστοι θα σταθούν να τις δουν και γρήγορα θα κατέβουν μετά την αναμνηστική φωτογραφία του πρώτου συγγραφέα, για να ανέβουν οι επόμενες. Γενικά, αυτές οι αίθουσες είναι οι πιο αραιοκατοικημένοι και μονότονοι χώροι του συνεδρίου, που από μακριά θυμίζουν απλωμένη πολύχρωμη μπουγάδα με σεντόνια προς στέγνωμα. Η πλύση εγκεφάλου πάντως δεν γίνεται εδώ. Τα πλυντήρια είναι στους άλλους χώρους του συνεδρίου. 

Τα Ελληνικά Ιατρικά Συνέδρια

Τα μεγάλα, επίσημα ελληνικά ιατρικά συνέδρια, όλων των ειδικοτήτων, γίνονται σε πολυτελή ξενοδοχεία. Με μια πρώτη ματιά, μοιάζουν σε μικρογραφία με τα τερατώδη αντίστοιχα διεθνή. Υπάρχουν όμως και αξιόλογες διαφορές…προς το χειρότερο. Στις αίθουσες και πάλι εντυπωσιάζει ο ξύλινος, άχρωμος, άοσμος και άγευστος λόγος των περισσότερων ομιλητών. Γενικά επικρατεί «ησυχία, τάξη και ασφάλεια». Οι πρόεδροι συνήθως είναι εντός τόπου αλλά εκτός χρόνου, καθώς συχνά δεν αφήνουν χρόνο για συζήτηση, που είναι βασική τους υποχρέωση. Άμα τους το θυμίσεις μπορεί να θυμώσουν κιόλας, γιατί εδώ είναι Βαλκάνια και η περισσή ευγένεια και κολακεία περιορίζεται μόνο προς αυτούς με τους λαμπερούς τίτλους και αξιώματα. Επίσης ο πρόεδρος μπορεί να πει βλοσυρά: «διάλογο θα κάνουμε τώρα;», απαξιώνοντας τον διάλογο στη χώρα του Πλάτωνα, ή μπορεί να πει  δίνοντας το λόγο σε συνάδελφο γιατρό, εκείνο το φοβερό, «όχι σχόλια, μόνο ερωτήσεις»! Η μεταπολίτευση φαίνεται δεν ήρθε ακόμα στα ιατρικά συνέδρια και ο πρόεδρος αισθάνεται μερικές φορές σαν πρόεδρος στρατοδικείου. Αν βέβαια το πει ο δάσκαλος αυτό σε ένα παιδάκι θα τον απολύσουν! Το λέει όμως γιατρός σε γιατρό στις επιστημονικές συναντήσεις και το ακροατήριο, εκτός εξαιρέσεων, δεν αντιδρά! Το έχουν πάρει απόφαση πως είναι εκεί καθηλωμένοι μόνο για να ακούν, χωρίς να μιλούν, τον έναν ομιλητή πίσω από τον άλλο, χωρίς διάλλειμα επί πολλές ώρες, με κίνδυνο για την υγεία τους από θρομβοφλεβίτιδα, ουρολοίμωξη και αβάσταχτη βαρεμάρα. Άλλωστε, οι «οργανωτικές επιτροπές» έχουν κάνει τόσο πυκνό το πρόγραμμα, για λόγους «δημοσίων σχέσεων» και αύξησης του ακροατηρίου από τους ίδιους τους ομιλητές και από όσους κουβαλήσει ο καθένας μαζί του, που η διαχείριση του χρόνου είναι εξαιρετικά δύσκολη ακόμα και από πολύ ικανούς προέδρους. Τα διαλλείματα είναι σπάνια ή δεν τηρούνται, καθώς ακούγεται το «μη φύγετε, ακολουθεί η επόμενη συνεδρίαση».  Έτσι, οι επιμελείς σύνεδροι, όταν επιτέλους βγουν από την αίθουσα, μετά από τέσσερεις, πέντε ή έξι ώρες αδυσώπητο, μονότονο, αμείλικτο σφυροκόπημα, χωρίς συζήτηση,  παραπατούν θολωμένοι, με έντονα συμπτώματα επιστημονικής δηλητηρίασης, που αποτελεί ειδική μορφή πνευματικής δηλητηρίασης των συνεδρίων.

Οι διαλέξεις δεν έχουν συζήτηση! Έτσι τουλάχιστον δηλώνεται από τους διοργανωτές των περισσότερων ελληνικών ιατρικών συνεδρίων. Άλλη μια νεοελληνική ιδιαιτερότητα, καθώς ο ομιλητής που δίνει διάλεξη θεωρείται αυθεντία που αξίζει μόνο σεβασμό, κολακείες και χειροκρότημα. Θα έρθει και θα φύγει μεγαλοπρεπώς και με αυτοκρατορικές τιμές. Θα μπορούσαν βέβαια να μας  στείλουν τη διάλεξη με ένα e-mail να τη μελετήσουμε με την ησυχία μας, αφού δεν θα γίνει συζήτηση, να μην ταλαιπωρούμαστε και εμείς και οι ομιλητές  στις μετακινήσεις. Προσωπικά, εκείνο που φωνάζω στην αίθουσα όταν ακούω ότι «οι διαλέξεις δεν έχουν συζήτηση» είναι: Οι διαλέξεις έχουν συζήτηση, τα διαγγέλματα δεν έχουν! Πολλοί βέβαια ομιλητές, που δεν έχουν τίποτα να κρύψουν και δεν έχουν καβαλήσει το καλάμι, θέλουν συζήτηση με το ακροατήριο και αιφνιδιάζονται και απορούν, ιδίως οι ξένοι, όταν αντί για ερωτήσεις, στο τέλος τους ενημερώνουν πως «οι διαλέξεις δεν έχουν συζήτηση!». Να σημειώσουμε πως οι διαλέξεις είναι πολύ της μόδας τελευταία και κάποια συνέδρια έχουν καμιά τριανταριά, ίσως για να ευχαριστήσουν και να υποχρεώσουν όσο γίνεται περισσότερους. Αυτά είναι επιστημονικά δανεικά. Διάλεξη έδωσες, διάλεξη θα πάρεις! Και όμως, επειδή αυτός που δίνει διάλεξη  θεωρείται πολύ ειδικός σε ένα θέμα και συχνά έρχεται από πολύ μακριά για να το φωτίσει, πρέπει το ακροατήριο να έχει περισσότερο χρόνο για να εκμεταλλευτεί τη φυσική του παρουσία για ερωτήσεις. Οι καλύτεροι μάλιστα ομιλητές διαλέξεων είναι εκείνοι που και στη διάρκεια της ομιλίας τους, αντί για συνεχή μονόλογο, κατά διαστήματα ανοίγουν διάλογο με το ακροατήριο, διεγείρουν και ξυπνάν το ακροατήριο, προσπαθούν και εκείνοι να μάθουν από το ακροατήριο! Ο καλύτερος δάσκαλος όλων των εποχών, ο Σωκράτης, δίδασκε ρωτώντας αυτός τους μαθητές του, κάνοντας διάλογο, και ποτέ δεν έδινε διάλεξη! 

Η "δορυφορική" επιστημονική ενημέρωση

Τα «δορυφορικά συμπόσια» κατέχουν περίοπτη θέση στα ελληνικά συνέδρια. Μερικά μάλιστα έχουν τόσα πολλά, που το κυρίως συνέδριο είναι δορυφορικό των δορυφορικών του! Οι δικοί μας «καθοδηγητές γνώμης» κατέχουν διάφορες θέσεις στο επιστημονικό στερέωμα. Οι «key opinion leaders» μας έχουν συνήθως συγκεκριμένη εξειδίκευση σε ένα τομέα της ειδικότητάς τους. Έχουν υψηλές θέσεις, εντυπωσιακούς τίτλους και πλήθος εργασιών και δημοσιεύσεων, με τη βοήθεια βέβαια ενός στρατού από ικανότατους «εργασιολόγους» συνεργάτες. Εξασκούν το έργο της διάπλασης της γνώμης των συναδέλφων τους κατά τακτά διαστήματα, με το ανάλογο ύφος που ταιριάζει στο επιστημονικό τους ειδικό βάρος. Οι σκέτοι «opinion leaders» μας, με λιγότερα ακαδημαϊκά προσόντα, έχουν πλούσιο ρεπερτόριο, εμπειρία παρουσιάσεων, μεταδοτικότητα «μηνυμάτων» και κοινωνική και ηθική προσέγγιση του θέματος. Μιλούν τόσο γλυκά, σιγανά και πράα, που  μερικές  φορές νομίζεις πως ακούς «ιατροκήρυκα». Κατά βάθος είναι ντροπαλοί και δεν δείχνουν, όπως και οι «key» βέβαια, στη δεύτερη διαφάνεια της ομιλίας τους τις οικονομικές τους σχέσεις με τις εταιρείες. Αυτό όμως το κάνουν συνήθως και οι ομιλητές του κανονικού προγράμματος του συνεδρίου, ή περνούν τόσο αστραπιαία τη διαφάνεια με τη «δήλωση οικονομικών συμφερόντων» που κανένα ανθρώπινο μάτι δεν προλαβαίνει να διαβάσει.Εκείνο πάλι που χαρακτηρίζει γενικά τους «καθοδηγητές γνώμης» είναι ότι οι ίδιοι δεν παρακολουθούν τα συνέδρια. Η αποστολή τους είναι να διαμορφώσουν τη γνώμη των κουρασμένων από την καθημερινή ιατρική ρουτίνα συναδέλφων τους. Εμφανίζονται σαν διάττοντες αστέρες στο δορυφορικό στερέωμα του συνεδρίου για να «φωτίσουν» ένα θέμα και μετά εξαφανίζονται. Τη δική τους γνώμη τη διαμορφώνουν με τη βοήθεια της χορηγού εταιρείας, που συνήθως τους προμηθεύει και τις διαφάνειες της παρουσίασης. Έχουν όμως τόσες δορυφορικές εμφανίσεις, που θα μπορούσαν να προσληφθούν στη NASA. Και στα ελληνικά δορυφορικά συμπόσια φυσικά ακολουθεί γεύμα, που «για να μη κρυώσει», η συνεδρίαση μπορεί να λήξει όπως, όπως, χωρίς συζήτηση και οι ερωτήσεις να αναβληθούν για «μετά το γεύμα», όπως αρμόζει άλλωστε σε ένα κανονικό «συμπόσιο».

Στα «δορυφορικά συμπόσια» ο γιατρός θα πάει συνήθως υποψιασμένος πως αυτά που θα ακούσει θα έχουν σημαντική δόση μεροληψίας υπέρ του προβαλλόμενου προϊόντος. Οι ομιλητές κάνουν πως τον ενημερώνουν και αυτός κάνει πως τους πιστεύει, αν και στο τέλος κάτι θα του μείνει, που θα καλλιεργηθεί σε δεύτερη φάση με άλλες «ενημερώσεις». Πηγαίνει κυρίως από υποχρέωση στην εταιρεία που τον έστειλε στο συνέδριο ή μπορεί να τον στείλει στο επόμενο και για να πάει στο γεύμα, όπου θα συναντήσει φίλους και γνωστούς και γενικά θα κάνει «δημόσιες σχέσεις». Εκεί που ο γιατρός κινδυνεύει περισσότερο από παραπληροφόρηση, είναι σε αυτά που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «κρυφο-δορυφορικά», με τους ίδιους ή άλλους ομιλητές  και δυστυχώς είναι πάρα πολλά. Συνεδριάσεις δηλαδή του κανονικού προγράμματος, που οι ομιλητές λειτουργούν σαν συνήγοροι νέων ιατρικών προϊόντων και θεραπειών, αλλά το ακροατήριο δεν το ξέρει και έχει τη ψευδαίσθηση ότι ακούει αντικειμενικές απόψεις πολύ ειδικών στο θέμα. Όχι ότι τους λένε ψέματα. Ποτέ! Απλώς δεν τους λένε όλες τις αλήθειες για να μην μπερδευτούν. Τους λένε για το σχετικό όφελος μιας θεραπείας, που μπορεί να είναι 36%, αλλά δεν τους λένε για το απόλυτο όφελος που είναι 1%, τους λένε για τον καρδιαγγειακό κίνδυνο που μειώνεται, αλλά δεν τους λένε για την ολική θνητότητα που δεν μειώνεται, τους λένε ότι  το φάρμακο κατεβάζει τη χοληστερίνη, αλλά  δεν τους λένε ότι αυτό δεν έχει κανένα κλινικό όφελος, τους λένε πως μια μελέτη έχει «beautiful» αποτελέσματα, επειδή λέγεται BEAUTIFUL, αλλά δεν τους λένε πως στο σύνολό της ήταν αρνητική, τους λένε για την εργασία που έδειξε μείωση της νοσοκομειακής νοσηλείας, αλλά δεν τους λένε ή υποτιμούν την άλλη που έδειξε αύξηση της θνητότητας, τους λένε πόσοι ωφελήθηκαν από μια πανάκριβη συσκευή στο τέλος της ζωής τους, αλλά δεν τους λένε πως το όφελος ήταν μερικοί βασανιστικοί μήνες ή μέρες και βέβαια ποτέ δεν λένε για τη θύελλα κριτικής που έχουν ξεσηκώσει κάποιες νέες μελέτες και θεραπείες. Έτσι, το ιατρικό ακροατήριο, μέσα από μια σειρά από αλήθειες, οδηγείται να πιστέψει ένα μεγάλο ψέμα.

Η "νοσογόνος" ιατρική

Η αποστολή των διεθνών και ελληνικών συνεδρίων δεν είναι μόνο η ενημέρωση για νέες θεραπείες και η προώθηση νέων φαρμάκων και συσκευών, αλλά και η κατασκευή νέων νόσων, η επέκταση των παλαιών και η ανακάλυψη νέων πληθυσμών «ασθενών». Όποιος δεν έχει υπέρταση θα έχει προ-υπέρταση, όποιος δεν έχει διαβήτη θα έχει προ-διαβήτη, όποιος δεν έχει οστεοπόρωση θα έχει αρχόμενη οστεοπόρωση, όποιος είναι στεναχωρημένος θα έχει κατάθλιψη και όποιος δεν έχει καρκίνο θα πρέπει να κάνει συνέχεια εξετάσεις μέχρι να αποκτήσει! Ειδικά τα παιδιά και οι νέοι αποτελούν ένα νέο «στόχο», ένα «φυτώριο ασθενών» για άμεση ή μελλοντική θεραπεία, σε όλες τις ιατρικές ειδικότητες. Χωρίς προοπτικές μελέτες, χωρίς στοιχεία, χωρίς εμπειρία, τα παιδιά βαπτίζονται υπερτασικά, υπερχοληστεριναιμικά, καρδιοπαθή, προβληματικά, υπερκινητικά, ψυχικά διαταραγμένα και ότι άλλο, σπέρνοντας πανικό και δυστυχία στις οικογένειές τους.Γενικά στις ιατρογενείς νόσους, οι  «opinion leaders» συχνά σε πρώτη φάση και για μεγάλο διάστημα, λειτουργούν σαν βαρύ πυροβολικό, που προετοιμάζει το έδαφος για την κατάκτηση των ανεξερεύνητων «ασθενειών» ή των «νέων ηλικιακών ομάδων», και ανοίγει το δρόμο για την επέλαση του πεζικού,  δηλαδή, των νέων θεραπειών, των νέων φαρμάκων και συσκευών. Η νέα εποχή της «νοσογόνου ιατρικής» έχει προ πολλού ανατείλει!  

Το ενοχλητικό "οικονομικό κόστος"   

Το οικονομικό κόστος μέχρι την έλευση της κρίσης ήταν ταμπού για τα συνέδρια. Αν τολμούσες να αναφερθείς στο κόστος, έβλεπες στα πρόσωπα της ιατρικής ελίτ μια έκφραση αποστροφής, αποδοκιμασίας, ειρωνείας, ενόχλησης και περιφρόνησης, για να πάρεις τη θυμωμένη απάντηση, «εμείς είμαστε γιατροί και δεν μας ενδιαφέρει το κόστος», με την επωδό, «το κόστος αφορά το κράτος». Την ίδια απάντηση πήρα πριν μερικά χρόνια και από πρόεδρο ευρωπαϊκών guidelines, που σύστηναν ανεπιφύλαχτα νέο πανάκριβο φάρμακο πολύ αμφίβολης αποτελεσματικότητας και ασφάλειας. Αλήθεια, οι πανεπιστημιακοί καθηγητές και λέκτορες και οι γιατροί διευθυντές και επιμελητές του ΕΣΥ δεν είμαστε «δημόσιοι λειτουργοί» και άρα «κράτος»;  Όλοι οι γιατροί όμως γενικά, δεν είχαν καμιά όρεξη να ασχοληθούν με το κόστος. Άλλωστε «πληρώνουν τα ασφαλιστικά ταμεία». Εμείς σαν γιατροί δεν χρειαζόταν να ξέρουμε τι στοιχίζει το κάθε φάρμακο που γράφαμε, η κάθε εξέταση που ζητούσαμε και η κάθε θεραπεία που προτείναμε. Πάνω από όλα "το καλό του αρρώστου", όσο και αν στοιχίζει. Άλλωστε εκείνη την ανέμελη εποχή «λεφτά υπήρχαν», έστω και δανεικά. 

Η κρίση ανέτρεψε δραματικά αυτή την αντίληψη. Μια από τις κύριες αιτίες της οικονομικής καταστροφής της χώρας φάνηκε πως ήταν η σπατάλη και η λεηλασία στο χώρο της υγείας. Τώρα είμαστε υποχρεωμένοι για πολλούς λόγους να μιλάμε και για το ενοχλητικό κόστος στα συνέδρια. Άλλωστε  έχουμε για βοήθεια και τους οικονομολόγους υγείας, που οι περισσότεροι γιατροί αγνοούσαν την ύπαρξή τους. Ίσως γιατί μέχρι τώρα ήταν πολύ διακριτικοί και δεν μας ενοχλούσαν όλο το διάστημα που κράτησε το «πάρτι» στην υγεία. Μάλιστα, ίσως γιατί μας θαύμαζαν, έκαναν και εκείνοι την ίδια περίοδο συνέδρια πολυτελείας σε ακριβά ξενοδοχεία, με τη χορηγία των ίδιων πολυεθνικών εταιρειών, κάτι σαν μετεκπαίδευση, μιας και συνήθως προερχόντουσαν από «εθνική σχολή». Θαυμαστές της προόδου και της καινοτομίας στην ιατρική, μετά από επισταμένη περίπλοκη μελέτη, βγάζουν ακόμα και σήμερα, εν μέσω οικονομικής καταστροφής, όλα τα νέα πανάκριβα φάρμακα και συσκευές «cost-effective», δηλαδή ότι αξίζουν το κόστος. Εξίσου σεμνοί στις ομιλίες τους στα ιατρικά συνέδρια με τους γιατρούς «καθοδηγητές γνώμης», αν και οικονομολόγοι, δε δείχνουν τις οικονομικές τους σχέσεις με την ιατρική βιομηχανία.  

Το ελληνικό συνεδριακό φαινόμενο             

Στην Ελλάδα θα πρέπει να έχουμε σπάσει το παγκόσμιο ρεκόρ των ιατρικών συνεδρίων. Χιλιάδες συνέδρια κάθε χρόνο όλων των ειδικοτήτων, σε κάθε μέγεθος και για κάθε γούστο. Συνέδρια με χιλιάδες σύνεδρους και συνέδρια χωρίς ακροατήριο. Συνέδρια των πόλεων και συνέδρια της επαρχίας. Συνέδρια του βουνού και του κάμπου και συνέδρια της θάλασσας. Συνέδρια σε καζίνο και συνέδρια εν πλω. Συνέδρια με 30 γιατρούς στην αίθουσα και 300 στην κοντινή παραλία ή βουνοκορφή, άλλωστε στα συγκεκριμένα δε χωράνε όλοι μέσα. Όλα τα συνέδρια έτσι κι αλλιώς πληρώνει η ιατρική βιομηχανία, μιας και έχει αναλάβει πρόθυμα το καθήκον της «συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης» και προσπαθεί να ικανοποιήσει τις πιεστικές απαιτήσεις εκτός των επίσημων ιατρικών εταιρειών, των ιατρικών σχολών και γνωστών ιδρυμάτων, και τους φιλόδοξους εκπαιδευτικούς στόχους κάθε κλινικής και κάθε εταιρείας μελέτης διαφόρων παθήσεων. Οι τελευταίες ξεφυτρώνουν σε απίστευτη συχνότητα, από διάφορες ομάδες γιατρών όλων των ειδικοτήτων, με στόχο να εκπαιδεύσουν και να διαφωτίσουν τους συναδέλφους τους σε νέες και παλιές ασθένειες, προτείνοντας όμως πάντα νέες ακριβές θεραπείες. Γενικά, όλοι όσοι διοργανώνουν συνέδρια, ξεπερνούν σε ζήλο τις εταιρείες και συχνά τις πιέζουν για πιο πολλά συνέδρια!  Είναι τέτοιο το πάθος, που ακόμα και για τις σπάνιες ασθένειες με τα «ορφανά», αλλά με πλούσια προίκα φάρμακα, να διοργανώνονται σε ένα χρόνο περισσότερες «συνεδρίες», από τον αντίστοιχο μικρό αριθμό των ασθενών για κάθε μια. Όσο για τους «ειδικούς», θα πρέπει να αντιστοιχεί στον καθένα το πολύ μισός ασθενής με την αντίστοιχη «σπάνια και ορφανή» νόσο.   

Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ), όλα αυτά τα χρόνια του συνεδριακού οργασμού, έδειχνε απόλυτη κατανόηση και πνεύμα συνεργασίας προς την ιατρική βιομηχανία και την ιατρική ελίτ πανεπιστημιακών και μη, στην κοινή τους προσπάθεια, για τη μέχρι πνευματικής, σωματικής και ταξιδιωτικής εξάντλησης, επιμόρφωση των ελλήνων ιατρών. Με απόλυτη κατανόηση και διακριτικότητα, ενέκρινε όλες τις αιτήσεις συνεδρίων για το εσωτερικό και εξωτερικό, για τις πόλεις και τα χωριά, για τα βουνά και τις θάλασσες. Το 2011, που η κρίση ανάγκασε τις μεγάλες εταιρείες να μειώσουν τις αιτήσεις για συνέδρια σε μόνο(!) 1835, ο ΕΟΦ, αποφάσισε να γίνει αυστηρός και απέρριψε 13 αιτήσεις «για τυπικούς λόγους». Επίσης έγινε αυστηρός και προς τους περιπλανώμενους ανά την υφήλιο διψασμένους για μάθηση έλληνες γιατρούς, με έξοδα φυσικά των χορηγών εταιρειών. Στο εξής κάθε γιατρός δικαιούται κάθε χρόνο μόνο(!) τρία ταξίδια στο εξωτερικό και πέντε στο εσωτερικό! Επιπλέον απεριόριστα ταξίδια δικαιούνται εκείνοι που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα των συνεδρίων και έχουν κάτι να πουν ή κάτι να δείξουν. Για δεκαετίες λοιπόν, ο ΕΟΦ στάθηκε και στέκεται  αρωγός και πιστός σύμμαχος του ΕΟΤ. Το υπουργείο Υγείας στο πλευρό του υπουργείου Τουρισμού, για τον κοινό ιερό σκοπό της «συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης» εκτός έδρας! 

Ποιος πληρώνει τα ιατρικά συνέδρια; 

Ποιος όμως πληρώνει τελικά τα συνέδρια και τα πολυτελή γεύματα και δεξιώσεις; Μα οι φαρμακευτικές και οι άλλες εταιρείες θα πείτε, τι ερώτηση είναι αυτή. Για αυτό και πάντα μνημονεύεται από τους διοργανωτές η συμβολή τους, «χωρίς την οποία το συνέδριο δε θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί». Η συμβολή όμως των ασθενών ποτέ δεν μνημονεύεται! Τι δουλειά έχουν οι ασθενείς στα έξοδα των συνεδρίων; Έχουν, γιατί σε αυτούς πάει τελικά ο λογαριασμός ή τουλάχιστον ένα σημαντικό μέρος. Το άλλο θα πάει στο κράτος «που δεν κάνει τίποτα για τα συνέδριά μας», αλλά και στον κάθε πολίτη της χώρας. Οι φαρμακευτικές και λοιπές εταιρείες της ιατρικής βιομηχανίας δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα και δεν περιμένει κανείς να είναι. Όχι μόνο δε χάνουν από την «ευθύνη στη μετεκπαίδευση των γιατρών», που τόσο εύκολα τους ανέθεσε η διεθνής ιατρική ελίτ και το κράτος, αλλά αυτή η «ευθύνη» ήταν η κύρια αιτία της εκπληκτικής αύξησης της κερδοφορίας τους και της αστρονομικής εκτίναξης των δαπανών για την υγεία σε όλο τον κόσμο. Η ιατρική βιομηχανία είναι σήμερα η ισχυρότερη βιομηχανία στον κόσμο, μακράν πάσης άλλης, χάρις στην καλύτερη επένδυση που έκανε ποτέ: στα ιατρικά συνέδρια! Τα τεράστια ποσά που δαπανά για τα ιατρικά συνέδρια τα παίρνει πίσω στο πολλαπλάσιο, γιατί α) έχουν τεράστιες φοροαπαλλαγές, β) προβάλλονται με όλους τους τρόπους τα νέα πανάκριβα φάρμακα, συσκευές και άλλα προϊόντα, γ) επιβάλλονται νέες θεραπείες μέσω των κατευθυντήριων οδηγιών (guidelines), που προβάλλονται κατά κόρον, δ) δημιουργούν υποχρεώσεις και συναλλαγές με τους γιατρούς, ιδιαίτερα τους πολυταξιδεμένους, που αυξάνουν ραγδαία τη συνταγογράφηση και τη χρήση της «νέας τεχνολογίας».

Τα κράτη, αφήνοντας την μετεκπαίδευση των γιατρών στην ιατρική  βιομηχανία, βρήκαν το χειρότερο τρόπο να κάνουν οικονομία. Οι δαπάνες υγείας όπως είπαμε απογειώθηκαν και τα ασφαλιστικά ταμεία κατέρρευσαν. Οικονομικοί πόροι στερήθηκαν από άλλες πηγές, συντάξεις και κοινωνικές παροχές μειώθηκαν. Το μεγαλύτερο οικονομικό πρόβλημα σήμερα των δυτικών χωρών είναι το κόστος υγείας, που απειλεί να καταπιεί τους κρατικούς προϋπολογισμούς.  Οι ίδιοι οι ασθενείς, που οι οικονομολόγοι υγείας αποκαλούν «καταναλωτές υγείας», επιβαρύνονται όλο και περισσότερο, πληρώνοντας από την τσέπη τους μεγάλα ποσά, ακόμα και όταν έχουν καλή ασφαλιστική κάλυψη. Η πρώτη αιτία χρεοκοπίας των νοικοκυριών στις ΗΠΑ εδώ και χρόνια είναι οι ιατρικές δαπάνες. «Η εγχείρηση επέτυχε, αλλά ο ασθενής απέθανε», γιατί του πήραν το σπίτι και έμεινε άστεγος.  Αντί τουλάχιστον αυτή η σπατάλη στις ιατρικές δαπάνες να οδηγήσει σε καλύτερη υγεία, οδήγησε σε χειρότερη! Οι ΗΠΑ και πάλι, με τις μεγαλύτερες μακράν πάσης άλλης χώρας, δαπάνες στην υγεία, είναι στη χειρότερη θέση σε δείκτες υγείας στις χώρες του ΟΟΣΑ και σε μια από τις χειρότερες στον κόσμο. Όταν οι άνθρωποι στερούνται βασικές ανάγκες διαβίωσης, όπως καλή τροφή, θέρμανση και υγιεινή κατοικία, για να αντιμετωπίσουν αναίτια υψηλά έξοδα περίθαλψης, τότε η υγεία τους, όχι μόνο δεν ωφελείται, αλλά επιδεινώνεται δραματικά.

Γίναμε τουλάχιστον καλύτεροι γιατροί με τόσο εντατική «συνεχιζόμενη ιατρική εκπαίδευση» στα χιλιάδες συνέδρια; Σίγουρα όχι. Καλός γιατρός γίνεται εκείνος που με τα χρόνια κάνει τις πληροφορίες γνώση και τη γνώση σοφία. Εκείνος που μέσα και πάνω από ιατρικές εξετάσεις, φάρμακα, τεχνικές, συσκευές, νούμερα και στατιστικές, βλέπει τον άνθρωπο με τη ψυχή και τις ανάγκες του. Τα ιατρικά συνέδρια που στέλνουν το γιατρό σε τόσα ταξίδια, δεν τον βοηθούν σε αυτό το ταξίδι ζωής στην πραγματική βαθειά γνώση. Η ανθρώπινη προσέγγιση του αρρώστου, η κατανόηση των αισθημάτων και αναγκών του, η κοινωνική και οικονομική του θέση, η δυνατότητα που έχουμε να κινητοποιήσουμε τις φυσικές και ψυχικές του δυνάμεις για να αντιμετωπίσει την αρρώστια, οι τρόποι που μπορούμε να αποφύγουμε τον φόβο και  τα έξοδα που δημιουργούν η αμυντική ιατρική και οι υπερδιαγνώσεις, οι κίνδυνοι της πολυφαρμακίας, καθώς και  η ιατρική δεοντολογία, δε συζητούνται στα συνέδρια, γιατί δεν έχουν σπόνσορα. Αυτό που πετυχαίνουν σίγουρα τα συνέδρια είναι να μετατρέπουν, σιγά σιγά, το γιατρό, από ανθρωπιστή επιστήμονα, σε παραγωγικό συνταγογράφο φαρμάκων και ευθυνόφοβο συντάκτη παραπεπτικών για εργαστηριακές εξετάσεις και επεμβάσεις. Ο αλλοτριωμένος γιατρός των συνεδρίων θεραπεύει εργαστηριακές εξετάσεις και όχι αρρώστους.   

Ποιός ευθύνεται για τον "εκφυλισμό" των ιατρικών συνεδρίων;

Έχουμε ευθύνη σαν ιατρική κοινότητα για αυτή την κατάσταση; Κατά τη γνώμη μου ναι, και μάλιστα τη μεγαλύτερη. Η ιατρική μας ελίτ, η ακαδημαϊκή κοινότητα, τα πανεπιστήμια, δεν προχώρησαν απλώς μια θεμιτή και χρήσιμη συνεργασία που υπήρχε και πρέπει να υπάρχει με την ιατρική βιομηχανία, αλλά παρέδωσαν τα ιερά και τα όσια της ιατρικής και τα έκαναν εμπορεύσιμα. Η μεγάλη στρατιά των μαχόμενων γιατρών σε όλο τον κόσμο ακολούθησε. Το φαινόμενο της «διάχυσης της ευθύνης» μας έκανε να βλέπουμε μια κατάσταση σαν φυσιολογική, αφού συμμετείχαν όλοι, ακολουθώντας επιστημονικές ηγεσίες και «opinion leaders». Οι μαζικές όμως συμπεριφορές, πίσω από διάφορους «καθοδηγητές», οδηγούν συχνά και σε μαζικές καταστροφές, πολεμικές ή οικονομικές και ηθικές. Η ίδια η παγκόσμια ιατρική ελίτ, οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, είναι και σύμβουλοι των κυβερνήσεων και έχουν ευθύνη στις κυβερνητικές επιλογές. Παρότι συνηθίζουν για όλα να ρίχνουν τις ευθύνες στο «κράτος», είναι και οι ίδιοι κράτος και μάλιστα «κράτος εν κράτει», καθώς έχουν και τη δική τους ακαδημαϊκή αυτονομία. Γιατί η ιατρική βιομηχανία να επενδύσει σε πραγματικά καλύτερες νέες θεραπείες, όπως έκανε παλιά, όταν βρίσκει πρόθυμους, ένθερμους καθοδηγητές γιατρών για την προώθηση κάθε νέου φαρμάκου ή συσκευής αμφίβολης αξίας; Τα δύο τρίτα τουλάχιστον του κόστους δημιουργίας ενός νέου φαρμάκου θα πάνε στην «προώθηση». Αρκεί μια θεραπεία να δείξει όφελος 1% περισσότερο από μια παλιά και το φάρμακο θα κυκλοφορήσει 50 ή 100 φορές ακριβότερα από το παλιό, σε αντίθεση με οποιοδήποτε άλλο νέο εμπορικό προϊόν, ας πούμε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, που ενώ είναι πολύ καλύτερο από το προηγούμενο, μπορεί να είναι και φθηνότερο. Έτσι, όταν δεν διαφθείρει η βιομηχανία τον γιατρό, διαφθείρει ο γιατρός την βιομηχανία.  

Η ιατρική ελίτ σε όλο τον κόσμο  διαθέτει φωνές, αν και σε μειοψηφία, που εκφράζοντας την ιατρική συνείδηση,  αντιδρούν στον εκφυλισμό των ιατρικών συνεδρίων. Σε αυτούς, την πιο σημαντική δουλειά φαίνεται πως κάνει στο διεθνή χώρο, ο πατριώτης μας Ιωάννης Ιωαννίδης, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Stanford των ΗΠΑ και πρώην καθηγητής στο πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων. Σε όλο τον κόσμο δίνεται μεγάλη δημοσιότητα στα άρθρα του, με θέμα την ιατρική έρευνα και την ιατρική εκπαίδευση. Πρόσφατα δημοσιεύθηκε στο JAMA άρθρο του με τίτλο: «Είναι τα ιατρικά συνέδρια χρήσιμα; Και για ποιόν;». Τα συμπεράσματά του είναι πως τα αμέτρητα, πολυέξοδα ιατρικά συνέδρια ανά τον κόσμο χρησιμεύουν κυρίως για την αύξηση των πωλήσεων των φαρμακευτικών και άλλων εταιρειών του ιατρικού χώρου, με τον επηρεασμό του ακροατηρίου, που συνήθως «ακούει παθητικά» από «opinion leaders». Τα συνέδρια, συνεχίζει, είναι επίσης χρήσιμα στην ανέλιξη στην ιεραρχία των νέων γιατρών, με την προβολή ενός τεράστιου όγκου  αμφίβολης αξίας «εργασιών», που αντικαθιστούν την πραγματική αξία, την αυθεντικότητα και την σκληρή δουλειά δίπλα στον άρρωστο. Τα συνέδρια λοιπόν, προβάλλοντας λάθος αξίες,  «είναι επιζήμια για την ιατρική και την φροντίδα υγείας».2  Ο κ. Ιωαννίδης επίσης πιστεύει πως  τα τερατώδη διεθνή συνέδρια ήρθε η ώρα να εξαφανισθούν, όπως οι δεινόσαυροι και προτείνει μια προοπτική τυχαιοποιημένη μελέτη, για να δείξει επιτέλους τι αυτά προσφέρουν στην εκπαίδευση των γιατρών. Φαντάζεστε τι θα έδειχνε; Άλλοι συγγραφείς έχουν τονίσει, εκτός από τα τεράστια έξοδα «της πολυτέλειας των ξεπερασμένων συνεδρίων» και την περιβαλλοντική επιβάρυνση από χιλιάδες τόνους διοξειδίου του άνθρακα από τις αθρόες αεροπορικές μεταναστεύσεις των γιατρών ανά την υφήλιο για την παρακολούθησή τους.3 Η μόλυνση του περιβάλλοντος έρχεται να συνοδεύσει τη μόλυνση της ιατρικής σκέψης και συνείδησης. 

Ο σεβαστός καθηγητής Ευτύχιος Βορίδης, έχει πει από χρόνια πολλές αλήθειες για τον κακό δρόμο της σύγχρονης ιατρικής, που έχει ιδιαίτερη αξία να τις θυμόμαστε. Για τα ιατρικά συνέδρια λέει πως, «τα συνέδρια δημιουργούν στους γιατρούς, πρώτον μια εξάρτηση και, δεύτερον, είναι μια μορφή πλύσεως εγκεφάλου». Διερωτάται, «είναι δυνατόν κάθε εβδομάδα να δημιουργούνται νέα δεδομένα ώστε οι γιατροί να είναι σε κάποιο συνέδριο;». Διαπιστώνει επίσης, πως τα εκπαιδευτικά ταξίδια των συνεδρίων είναι μια μορφή διαφθοράς.4 Ο καθηγητής και πρώην υπουργός Υγείας Δημήτρης Κρεμαστινός, πρόσφατα έχει δηλώσει: «Σήμερα ο γιατρός κυρίως μετεκπαιδεύεται μέσω των λεγόμενων ιατρικών συνεδρίων, τα οποία σε αριθμό ίσως είναι περισσότερα και από όσα γίνονται σε όλη την Ευρώπη. Ο ιδιόμορφος αυτός τρόπος «μετεκπαίδευσης», προάγει ουσιαστικά την παραοικονομία της Υγείας. Η φαρμακευτική δαπάνη από το 2004 και μέσα σε πέντε χρόνια τετραπλασιάστηκε και από 4.5 δισ. ευρώ έφθασε τα 17 δισ. Τα προτεινόμενα μέτρα περικοπών από την τρόικα στους μισθούς και τις συντάξεις είναι της τάξης των 6 δισ. ευρώ. Οι αριθμοί μιλούν μόνοι τους».5  Καλό βέβαια θα ήταν όλοι οι γιατροί  πολιτικοί, από όλα χωρίς εξαίρεση τα κόμματα, να είχαν κάνει αυτές τις διαπιστώσεις πριν πολλά χρόνια και να είχαν δράσει αποφασιστικά για αλλαγή πορείας.

Υπάρχει ελπίδα;

Τι γίνεται όμως τώρα; Σε όλο τον κόσμο είναι επείγουσα ανάγκη η ριζική αλλαγή του τρόπου διεξαγωγής των ιατρικών συνεδρίων. Σε εμάς είναι κατεπείγουσα! Τα συνέδριά μας δεν θέλουν εξωραϊσμό, αλλά ριζική κατεδάφιση και ανοικοδόμηση! Αυτά που προτείνει ο καθηγητής Ι. Ιωαννίδης για όλο τον κόσμο, για μας, σε μια χώρα σε οικονομική καταστροφή, έχουν ιδιαίτερη αξία: Η έμφαση στα συνέδρια πρέπει να δοθεί στον τρόπο που θα γίνουμε ικανοί να επιλέγουμε φαρμακευτικές και επεμβατικές θεραπείες, που ενώ δεν είναι δαπανηρές, θα είναι καλά τεκμηριωμένες και ασφαλείς. «Αυτά τα επαναπροσδιοριζόμενα συνέδρια θα στόχευαν επίσης, στο πως θα χρησιμοποιούσαμε λιγότερες επεμβατικές πράξεις και λιγότερες διαγνωστικές εξετάσεις, ή και καθόλου διαγνωστικές εξετάσεις και καθόλου επεμβατικές πράξεις, όταν δεν είναι εμφανές ότι χρειάζονται». Εδώ θα είχαν θέση και κάποιοι οικονομολόγοι υγείας, εκείνοι τουλάχιστον που δεν έχουν σχέσεις με την ιατρική βιομηχανία και θα πρότειναν πράγματα που θα μας φαίνονταν λογικά.

O ΕΟΦ και κατ΄επέκταση το Υπουργείο Υγείας, θα πρέπει να βάλουν επιτέλους πραγματικά φραγμό στον αριθμό των συνεδρίων και στις συμμετοχές των γιατρών σε αυτά. Γιατί χρειαζόμαστε δύο χιλιάδες συνέδρια το χρόνο; Γιατί ένας γιατρός χρειάζεται να πάει 5 φορές το χρόνο στην τουριστική Ελλάδα και 3 στο εξωτερικό για «επιμόρφωση», όταν έχει τόσα συνέδρια στην πόλη του; Γιατί ένας περιοδεύων θίασος ομιλητών στην επαρχία πρέπει να κουβαλάει μαζί του εκατοντάδες θεατές από την πόλη; Οι ομιλητές πρέπει να ταξιδεύουν, όχι οι σύνεδροι! Πως γίνεται να ξεφυτρώνουν τόσες «εταιρείες μελέτης» διαφόρων παθήσεων και μη παθήσεων και να απαιτούν με το ζόρι να εκπαιδεύσουν τους κορεσμένους από «εκπαίδευση» μέχρι επιστημονικής δηλητηρίασης γιατρούς, και ο ΕΟΦ να δίνει άδειες; Η όποια προσπάθεια περιστολής των δαπανών θα τιναχθεί στον αέρα, γιατί από τη μια θα έχουμε αύξηση στην κατανάλωση γενοσήμων (καλώς), αλλά από την άλλη θα έχουμε αύξηση αχρείαστων ακριβών φαρμακευτικών και επεμβατικών θεραπειών!  Επίσης,ο έλεγχος της τήρησης του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας στα συνέδρια, εκτός από υποχρέωση των διοργανωτών, είναι και υποχρέωση του ΕΟΦ. Οι σχέσεις επίσης του ΕΟΦ με τις φαρμακευτικές  εταιρείες και εκείνες της ιατρικής τεχνολογίας πρέπει να είναι διαφανείς.

Οι Ιατρικές Εταιρείες, όλων των ειδικοτήτων, δεν είναι Ιατρικές Εφορίες, με κύριο σκοπό τη συλλογή χρημάτων από τα συνέδρια. Όποιοι και να είναι οι σκοποί που τα μαζεύουν, δεν μπορούν να κάνουν ανεπίτρεπτες δεοντολογικά παραχωρήσεις στην εμπορική διαφήμιση και προβολή φαρμακευτικών και άλλων προϊόντων. Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα, ιδιαίτερα στην Ιατρική. Τι να το κάνουμε να δώσουμε «περισσότερες υποτροφίες» σε νέους γιατρούς, αν η «η συνεχιζόμενη ιατρική εκπαίδευση» που παίρνουν είναι σε μεγάλο βαθμό συνεχιζόμενη ιατρική εκπαίδευση στη διαφθορά και τα «μόρια» που μαζεύουν στα συνέδρια είναι στην συνεχιζόμενη ιατρική πλύση εγκεφάλου; Οι νέοι γιατροί μας μιμούνται! Την αποτελεσματικότερη «εκπαίδευση» την παίρνουν από την συμπεριφορά μας, εντός και εκτός συνεδρίων! Τελευταία είδαμε σε αίθουσες συνεδρίων και γιγαντοαφίσες πάνω από τους ομιλητές και πάνω από το προεδρείο (!) με πανάκριβα νέα φάρμακα, ίσως για να θυμόμαστε να μην τα δίνουμε στους φτωχούς κατά κανόνα ασθενείς μας και τους στείλουμε μια ώρα αρχύτερα, μιας και κόβουν από το φαγητό και από την θέρμανση για να τα πάρουν ή μειώνουν τη δόση του φαρμάκου στο μισό για οικονομία!

Το πρόγραμμα των συνεδρίων θα πρέπει να έχει λιγότερες συνεδρίες, λιγότερους ομιλητές, λιγότερες διαλέξεις με περισσότερο χρόνο ώστε να χωρέσει μια γόνιμη συζήτηση, περισσότερα διαλλείματα. Η γνώση δεν μπουκώνεται! Πάνω από όλα πρέπει να έχει χρόνο για περισσότερη συζήτηση! Οι ομιλητές οφείλουν να δείχνουν καθαρά και να εξηγούν τη διαφάνεια με τις οικονομικές τους σχέσεις! Τα δορυφορικά συμπόσια θα ήταν πιστεύω πολύ καλύτερα και πραγματικά χρήσιμα, αν οι ομιλητές ήταν κανονικοί έμμισθοι εργαζόμενοι των εταιρειών, γιατροί, φαρμακοποιοί και άλλοι επιστήμονες. Γενικά, οι εργαζόμενοι στην ιατρική βιομηχανία αξίζουν σεβασμό και ανάλογη μεταχείριση. Συνήθως, όταν μας ενημερώνουν οι ίδιοι, είναι πιο αντικειμενικοί από τους «opinion leaders», υπάρχει περισσότερη διαφάνεια και σωστή κατανομή ρόλων. Ο ρόλος του γιατρού στα συνέδρια, του κάθε γιατρού, με οποιοδήποτε τίτλο, είναι να κρίνει αυστηρά αυτά που προτείνει η βιομηχανία και όχι να τα διαφημίζει και να τα προωθεί. Όταν κρατάμε τις αποστάσεις, η συνεργασία με τις φαρμακευτικές και άλλες εταιρείες είναι και θεμιτή και απαραίτητη. Σήμερα όμως οι αποστάσεις έχουν εξαφανισθεί, και ο γιατρός χορεύει παθητικό ταγκό με τη βιομηχανία, μαζί με το κράτος, σχηματίζοντας ένα καταστροφικό τρίο που πρέπει να σπάσει. 

Όσο για τα διεθνή συνέδρια, έχει αξία να παρακολουθήσει κανείς μόνο κάποια  μικρά και εξειδικευμένα,εφ΄όσον έχει κάποιο ειδικό ενδιαφέρον και ενασχόληση. Τα μεγάλα και τερατώδη δεν ενδείκνυνται για όσους τους ενδιαφέρει το εκπαιδευτικό μέρος του συνεδρίου. Σήμερα, η διαδικτυακή ενημέρωση, όπου δεν είναι και εκείνη διαβρωμένη από "opinion leaders", μπορεί να δώσει πολύ καλήτερη ενημέρωση.  Αν πάλι επιμένετε, ο καλύτερος τρόπος να παρακολουθήσεις ένα μεγάλο, τύπου πανευρωπαϊκού, συνέδριο, είναι να μην πάς! Κάθεσαι στον υπολογιστή σου και παρακολουθείς πολύ περισσότερο και πολύ πιο άνετα από το να ήσουν εκεί, και το κυριότερο, έχεις τον χρόνο και τον τρόπο να επεξεργαστείς, να διασταυρώσεις και να σκεφτείς «τα μηνύματα» που παίρνεις. Τα «take home messages», όπως τα «take away» τρόφιμα, είναι συνήθως ανθυγιεινά. Μπορούμε να φτιάξουμε μόνοι μας τα δικά μας «home made» μηνύματα, με λίγες, υποτοξικές δόσεις υλικών και από το συνέδριο.

Επίλογος

Τα ιατρικά συνέδρια, τις τελευταίες τρείς δεκαετίες, έχουν βλάψει σοβαρά την υγεία και την οικονομία. Τώρα που η κρίση χτυπάει και τη δική μας πόρτα, τώρα που οι νέοι κυρίως γιατροί είναι άνεργοι, κακοπληρωμένοι και μετανάστες, είναι ο καιρός να ξεκινήσουμε το ταξίδι της επιστροφής, αντίθετα στο ρεύμα της αλλοτρίωσης, προς τις ρίζες της ιατρικής συνείδησης. Αυτής της μαγικής αίσθησης επικοινωνίας και προσφοράς προς τον άρρωστο και την κοινωνία, που καμιά οικονομική παροχή, κανένας τίτλος, κανένα αξίωμα δεν μπορεί να αναπληρώσει. Να εγκαταλείψουμε τα πολυτελή ξενοδοχεία και να επιστρέψουμε στο σπίτι μας, στα αμφιθέατρα των πανεπιστημίων και των νοσοκομείων. Να αρνηθούμε τα δωρεάν γεύματα των εταιρειών και να φάμε στις ταβέρνες ρεφενέ, όπως παλιά, να γελάσουμε με την καρδιά μας και να γνωριστούμε πραγματικά. Δωρεάν γεύματα δεν υπάρχουν. Ούτε δωρεάν ταξίδια. Τα πλήρωσαν αυτοί που σήμερα τρώνε στα συσσίτια των δήμων και της εκκλησίας.  Από την οικονομία που θα γίνει περιορίζοντας την σπατάλη των συνεδρίων, ας διεκδικήσουμε και καλύτερες ιατρικές αμοιβές με αξιοπρέπεια.   

Τα ιατρικά συνέδρια πρέπει να ξαναγίνουν η φωνή των γιατρών! Η σιωπή των γιατρών πρέπει να σπάσει, γιατί η σιωπή είναι συνενοχή! Εδώ και πολλά χρόνια, μέσα στα συνέδρια, δίνω σκληρές μάχες γι΄αυτό. Έχω καταρρίψει πολλά δορυφορικά και κρυφο-δορυφορικά και έχω δεχτεί πολλές δορυφορικές επιθέσεις από το διάστημα των πεντάστερων ξενοδοχείων. Κατηγορήθηκα πως, παρ΄ότι έλεγα αλήθειες και δικαιωνόμουν , στα συνέδρια η διαγωγή μου δεν ήταν «κοσμιοτάτη», γιατί «φώναζα». Φώναζα γιατί έβλεπα το τρένο που ερχόταν να μας πατήσει και τελικά μας πάτησε! Πριν πολλά χρόνια, γινόντουσαν ζωηρές συζητήσεις και αυθόρμητα «debate» στα συνέδρια. Αυτή η ανοχή σήμερα στους «ειδικούς», αυτός ο φόβος να πει ο γιατρός τη γνώμη του, για να μην ενοχλήσει συμφέροντα, αυτή η ψεύτικη ευγένεια και κολακεία πρέπει να σταματήσoυν. Όλα όσα ακούγονται πρέπει να  κρίνονται, όσο ψηλά κι αν βρίσκεται αυτός που τα λέει.Οι γιατροί δεν είμαστε μέλη κάποιας δογματικής θρησκείας ή οπαδοί κάποιας ολοκληρωτικής ιδεολογίας για να χρειαζόμαστε  «καθοδηγητές γνώμης» και "κατευθυντήριες οδηγίες" οικονομικών συμφερόντων. Στα συνέδρια ακούμε με πολύ προσοχή όλους, αλλά είμαστε αυστηροί κριτές, που ρωτούν σκληρές ερωτήσεις, ψάχνοντας την αλήθεια! 

Έτσι, όταν στο τέλος, γυρίσουμε και κοιτάξουμε πίσω τη ζωή που ζήσαμε σαν γιατροί, δεν θα ταιριάζουν σε μας οι στίχοι του T.S. Elliot:

Ο ατέλειωτος κύκλος της ιδέας και της δράσης

Αμέτρητες εφευρέσεις, αμέτρητα πειράματα 

Φέρουν γνώσεις της κίνησης, αλλά όχι της ακινησίας 

Γνώση του λόγου, αλλά όχι της σιωπής

Γνώση των λέξεων, αλλά όχι της Λέξης

Όλη μας η γνώση μας φέρνει πιο κοντά στην άγνοιά μας

Όλη μας η άγνοια μας φέρνει πιο κοντά στο θάνατο

Που είναι η ζωή που χάσαμε καθώς ζούμε;

Που είναι η Σοφία που χάσαμε μέσα στη γνώση;

Που είναι η Γνώση που χάσαμε μέσα στην πληροφορία;

Σημείωση 

Η φωτογραφία στην αρχή του κειμένου δεν έχει σκοπό να θίξει τη συγκεκριμένη φαρμακευτική εταιρεία ή γενικά την ιατρική βιομηχανία, μιας και στην ίδια θέση θα μπορούσε να ήταν το όνομα οποιασδήποτε άλλης εταιρείας, φαρμακευτικής ή όχι, αλλά να εκφράσει το κλίμα των συνεδρίων. Άλλωστε, τα περιλαίμια με ονοματεπώνυμο εταιρειών μόνοι μας τα φορέσαμε. Μόνοι μας θα πρέπει να τα βγάλουμε όσο γίνεται συντομότερα.

Αναφορές 

1. Moynihan R. Key opinion leaders: independent experts or drug representatives in disguise? BMJ, 2008;336(7658):1402-1403 

2. John P. A. Ioannidis. Are Medical Conferences Useful? And for whom? JAMA, 2012 – Vol 307, No. 12  

3. Green M. Are international medical conferences an outdated luxury the planet can't afford? Yes. BMJ, 2008; 336(7659):1466

4. Ευτύχιος Βορίδης. «Στον γιατρό να πηγαίνεις μόνο με φορείο». Συνέντευξη στην εφημερίδα «Καθημερινή», στις 21/05/2006

5. Δημήτρης Κρεμαστινός. «Περιορισμός σπατάλης χωρίς έκπτωση ποιότητας». Συνέντευξη στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», στις 23/09/2012