Σουηδία: "Εξαγώγιμο προϊόν" το εκπαιδευτικό σύστημα;

Ο άγριος «πόλεμος» προσφορών για την Academia AB, μία μικρή σουηδική εκπαιδευτική εταιρεία, έχει αφυπνίσει τους επενδυτές αναφορικά με τις προοπτικές του εκπαιδευτικού συστήματος της Σουηδίας το οποίο βασίζεται στις επιδοτήσεις σπουδών με κουπόνια.
Οι επενδυτές ελπίζουν ότι τα σχολεία θα αποτελέσουν το επόμενο σημαντικό πεδίο στο οποίο ένας παραδοσιακά επιχορηγούμενος και ελεγχόμενος από το κράτος κλάδος ανατίθεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία.

«Υπάρχει προοπτική διεθνούς ανάπτυξης», σχολίασε ο Lars Hallstrom της Handelsbanken. «Υπάρχουν παντού στον κόσμο σχέδια να εφαρμοστούν εκπαιδευτικά μοντέλα βασισμένα σε κουπόνια, και οι σουηδικές εταιρείες έχουν ήδη στο ενεργητικό τους επιχειρησιακή εμπειρία».
Η Academia έχει προσελκύσει γύρω στους 45.000 μαθητές στα 100 σχολεία της, σημειώνοντας αύξηση από τις 20.000 μαθητών σε 70 σχολεία το 2008, γεγονός που την κάνει τη μεγαλύτερη ιδιωτική εκπαιδευτική εταιρεία στη Σουηδία. Αποτελεί εξάλλου τον τελευταίο μεγάλο στόχο εξαγορών στον κλάδο, αφού πολλοί ανταγωνιστές της εξαγοράστηκαν: Η Pysslingen AB, με 12.500 μαθητές και 93 σχολεία, αγοράστηκε από την Polaris Private Equity της Δανίας τον περασμένο χρόνο και η Kunskapsskolan i Sverige AB, με 10.000 μαθητές και 33 σχολεία, ανήκει ήδη στην Investor AB.

Αναλυτές εκτιμούν ότι η «όρεξη» για τις συγκεκριμένες εταιρείες οφείλεται στην πεποίθηση ότι θα έχουν προβάδισμα στην περίπτωση που άλλες χώρες αποφασίσουν να ακολουθήσουν το μικτό δημόσιο-ιδιωτικό εκπαιδευτικό μοντέλο της Σουηδίας.

«Είναι ένα στοίχημα ότι το μοντέλο θα εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες», τόνισε ο Christian Hellman, αναλυτής της Erik Penser.

Στο μοντέλο αυτό, που παρουσιάστηκε το 1992, δήμοι της Σουηδίας διαθέτουν ένα σταθερό ποσό για κάθε μαθητή, υπό τη μορφή κουπονιών. Το ποσό διαμορφώνεται συνήθως γύρω στα 14.000 ευρώ για ένα μαθητή γυμνασίου. Το πόσο διαφέρει και εξαρτάται από το επίπεδο την εκπαιδευτική βαθμίδα και την περιοχή, ωστόσο οι γονείς δεν επιτρέπεται να συμπληρώνουν χρηματοδότηση μέσω επιπλέον διδάκτρων.

Οι μαθητές είναι ελεύθεροι να επιλέξουν το σχολείο που θα παρακολουθήσουν και οι ιδιωτικές εταιρείες μπορούν να δημιουργήσουν σχολεία όπου τα κουπόνια αυτά μπορούν να «δαπανηθούν».

Οι ιδιωτικές εταιρείες μερικές φορές εξαγοράζουν κτίρια που ήδη στεγάζονται σχολεία, ωστόσο για να μειώσουν το κόστος συνήθως ενοικιάζουν χώρους σε επαγγελματικά κτίρια. Διαφορετικά, ένα ιδιωτικό σχολείο πολύ συχνά δεν έχει καμία διαφορά με ένα δημόσιο. Σύμφωνα με τον οργανισμό ιδιωτικών σχολείων της Σουηδίας, Friskolornas Riksforbund, ο βασικός λόγος που οι γονείς επιλέγουν ένα ιδιωτικό σχολείο είναι είτε ότι είναι μικρότερο από το αντίστοιχο δημόσιο, ή ακολουθεί μία συγκεκριμένη παιδαγωγική μέθοδο.

Για τους μεγαλύτερους σε ηλικία μαθητές, τα σχολεία ανταγωνίζονται με προσφορές επιπρόσθετων τμημάτων σε διάφορα μαθήματα όπως μουσική και ανεπτυγμένες σπουδές Ε.Ε. Και αυτό έχει αποτέλεσμα: Τον περασμένο χρόνο, το 47% του συνόλου των λυκείων στη Σουηδία ανήκαν σε ιδιώτες, έναντι 18% πριν από δέκα χρόνια.

Ιδιωτικές εταιρείες που λειτουργούν σχολεία με το σύστημα κουπονιών είναι ελκυστικά για τους επενδυτές, ειδικότερα τις εταιρείες private equity, διότι «οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί έχουν μία σταθερή πορεία εσόδων», σημειώνει ο Lars Hallstrom. «Η μηνιαία προκαταβολή της επιχορήγησης ανά σπουδαστή και οι χαμηλές ανάγκες κεφαλαίου κίνησης δημιουργεί έναν ελκυστικό συνδυασμό υψηλής ανάπτυξης κύκλου εργασιών και εξαιρετικές χρηματικές ροές.

Ωστόσο μεγάλο μέρος του ενθουσιασμού για την Academia οφείλεται στην άποψη ότι άλλες χώρες θα δουν τα πλεονεκτήματα του συστήματος επιχορηγήσεων με κουπόνια και θα το υιοθετήσουν, προκαλώντας αλλαγές τις οποίες οι σουηδικές εταιρείες θα έχουν προβάδισμα να τις εκμεταλλευτούν.

«Θέλουμε να συμμετέχουμε στο να κάνουμε το μοντέλο αυτό, εξαγώγιμο προϊόν», τόνισε ο Marcus Stromberg, διευθύνων σύμβουλος της Academia. «Αν η μικροσκοπική μας χώρα μπορεί να έχει έναν εκπαιδευτικό κλάδο αξίας άνω των 200 δισ. κορόνων (26 δισ. δολάρια), τότε η παγκόσμιες προοπτικές είναι τεράστιες».

«Βλέπουμε σημάδια απορρύθμισης σε άλλες χώρες, ιδιαίτερα στη Μ. Βρετανία», σημείωσε με τη σειρά του ο Harry Klagsburn, συνεργάτης της EQT, στο πλαίσιο της ανακοίνωσης της προσφοράς για την Academia.


Το Συντηρητικό Κόμμα της Μ. Βρετανίας τάχθηκε υπέρ ενός εκπαιδευτικού συστήματος με κουπόνια, στο προεκλογικό μανιφέστο του, ενώ το επόμενο Φθινόπωρο η Kunskapsskolan AB θα εξαγοράσει δύο βρετανικά σχολεία στο Δήμο Richmond του Λονδίνου.

«Είναι ένας τρόπος να κάνουμε επίδειξη του μοντέλου μας», σχολίασε ο Fredrik Lindgren, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Kunskapsskolan Education.

Παρ’ όλα αυτά, οι προοπτικές για διεθνή επιτυχία ενδέχεται να μην είναι τόσο σίγουρες, και το σύστημα μπορεί ακόμη και να μην επιβιώσει στη Σουηδία. Ορισμένοι αριστεροί πολιτικοί κατηγορούν το σύστημα ότι δημιουργεί τεράστιες διαφορές μεταξύ «καλών» και «κακών» σχολείων, ιδιαίτερα στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση όταν επιτρέπεται να δέχονται μαθητές με βάση τους βαθμούς. Τα ιδιωτικά σχολεία σχολιάζουν ότι δεν επιλέγουν «τον αφρό», αλλά στην πραγματικότητα δέχονται μεγαλύτερο αριθμό μαθητών με ειδικές ανάγκες.

Κάποιοι πολιτικοί επίσης εκφράζουν φόβους ότι οι εταιρείες απλώς θέλουν να αποκομίσουν έσοδα και να κερδίσουν εις βάρος των φορολογούμενων. Στον αντίποδα, οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν τονίσει ότι θα προχωρήσουν σε μεταρρύθμιση στην περίπτωση που κερδίσουν τις εκλογές του Σεπτεμβρίου.

«Είναι πρόβλημα όταν τον έλεγχο σουηδικών σχολείων αναλαμβάνουν κερδοσκοπικές εταιρείες ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων», επισήμανε η Marie Granlund, μέλος των Σοσιαλδημοκρατών και αντιπρόεδρος της επιτροπής της βουλής για την εκπαίδευση. «Ο γενικότερος κανόνας θα έπρεπε να είναι ότι τα χρήματα των φορολογουμένων δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μερίσματα».

Είναι επίσης

αβέβαιο σε ποιο βαθμό οι σουηδικές εταιρείες θα έχουν τη δυνατότητα να εξαγάγουν το know-how. Τα εκπαιδευτικά συστήματα διαφέρουν σε πολύ μεγάλο βαθμό από χώρα σε χώρα και είναι «ποτισμένα» σε βαθιά ριζωμένες παραδόσεις, στο σύνολο των οποίων το σουηδικό μοντέλο θα πρέπει να προσαρμοστεί. Ωστόσο οι σουηδικές σχολικές εταιρείες φαίνεται πως δεν φοβούνται το άγνωστο. Ο Fredrik Lindgren ανέφερε ότι πιστεύει πως το επιχειρηματικό μοντέλο και οι μέθοδοι διδασκαλίας της Kunskapsskolan μπορούν να εφαρμοστούν παντού, ενώ σημείωσε ότι η εταιρεία του έχει προσελκύσει το έντονο ενδιαφέρον «πολλών χωρών».

«Στο κάτω κάτω, λειτουργούμε σχολεία εδώ και δέκα χρόνια», τόνισε. «Διαθέτουμε έναν αναγνωρισμένο οργανισμό και μία δοκιμασμένη πρακτική διδασκαλίας. Αυτό θα πρέπει να αποτελέσει ισχυρό παράγοντα ότι ανοίξουν νέες αγορές».

© Dow Jones Newswires